پیدای پنهان | تمحیص

کتاب تمحیص

سنت ابتلاء و خالص سازی در قرآن کریم و روایات

اثر استاد محمدرضا عابدینی

آیا تا به حال اندیشیده‌اید که سختی‌ها و ابتلائات زندگی چه نقشی در رشد و تعالی معنوی ما دارند؟ چگونه می‌توان از میان کوران حوادث، خالص و ناب بیرون آمد و به گوهر حقیقی وجود دست یافت؟ کتاب گران‌سنگ «تمحیص: خالص‌سازی با آزمایش‌های سخت» پاسخی عمیق و راهگشا به این پرسش‌های بنیادین است.

این اثر ارزشمند، برگرفته از بیانات نافذ و روشنگر استاد گرانقدر حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدرضا عابدینی (دامت برکاته) است که با همت و تلاش دقیق محققین ارجمند، امیررضا صفاریان و امیرحسین صفاریان، تحقیق، تدوین و پیاده‌سازی شده است. «تمحیص» که توسط مرکز تنظیم و نشر آثار استاد عابدینی (سایت تمحیص) به زیور طبع آراسته شده، به تبیین یکی از مهم‌ترین سنت‌های الهی در مسیر کمال انسان، یعنی “تمحیص” یا خالص‌سازی، می‌پردازد.

چرا باید کتاب تمحیص را مطالعه کنیم؟

در دنیای پر فراز و نشیب امروز، فهم سنت‌های الهی چون ابتلاء، تمییز و تمحیص، نه تنها به درک بهتر وقایع پیرامون کمک می‌کند، بلکه چراغ راهی برای سلوک فردی و اجتماعی، به‌ویژه در دوران غیبت و آمادگی برای ظهور حضرت ولی‌عصر (عج)، خواهد بود. کتاب «تمحیص» با نگاهی جامع و مستند به آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت (علیهم‌السلام)، به موضوعات کلیدی زیر می‌پردازد:

شکل‌گیری جبهه حق و باطل: ریشه‌های تقابل ازلی نور و ظلمت در هستی و مسیر بشر.
سنت ابتلاء: حکمت آزمون‌های الهی و نقش آن‌ها در شکوفایی استعدادهای درونی.
سنت تمییز و غربال: چگونگی جداسازی صفوف مؤمنان از غیرمؤمنان در گذر زمان.
حقیقت تمحیص و محوضت: فرآیند خالص‌سازی مؤمنان و محق (نابودسازی) جریان باطل.
ارتباط تمحیص با دوران غیبت و ظهور: نقش ابتلائات آخرالزمان در آماده‌سازی جامعه برای حکومت عدل مهدوی.
علل سقوط و ریزش‌ها: بررسی زمینه‌های لغزش افراد در فتنه‌ها و راه‌های پیشگیری از آن.
این کتاب ارزشمند، نه تنها برای طلاب و پژوهشگران علوم دینی، بلکه برای عموم علاقه‌مندان به معارف عمیق اسلامی و به‌ویژه مباحث مهدویت، اثری ضروری و کاربردی محسوب می‌شود. با مطالعه «تمحیص»، نگاهی نو به سختی‌ها و چالش‌های زندگی خواهید یافت و راهکارهایی عملی برای سربلندی در امتحانات الهی به دست خواهید آورد.

فهرست کتاب تمحیص:

خواننده گرامی، در ادامه فهرست کامل فصول این کتاب ارزشمند تقدیم می‌گردد تا با ساختار و مباحث مطروحه در آن بیشتر آشنا شوید:

مقدمه مؤلف
سرآغاز

فصل اول: دوگانه حق و باطل

• شکل‌گیری حق و باطل در هستی
• حق و باطل در قالب جریان اجتماعی
• سنت ابتلا
• آن روی زیبای رنج…
• حقیقت ابتلا
• ابتلائات از دو منظر مختلف
• کار ویژه‌های سنت ابتلا

فصل دوم: سنت محوضت

• معنای لغوی * استعمال قرآنی
• استعمالات روایی
• تمحیص در نظام تشریع
• تمحیص در نظام تکوین

فصل سوم: مراتب محض و محق

• مراتب تمحیص در سوره مبارکه نور
• مراتب تمحیص لشکر طالوت
• مراتب محوضت اولیای الهی
• تشکیکی بودن مراتب تمحیص در نسبت با معصوم (ع)
• مراتب مُحق
• نصرت الهی در مسیر تمحیص مؤمنان

فصل چهارم: علل و زمینه‌های سقوط انسان در ابتلائات

• سقوط شدیدتر در مراحل بالاتر تمحیص
• لایه‌های پنهان ظلمت
• خروج تدریجی از جریان محوضت
• اعمال پیشین عامل سقوط انسان‌ها
• دشمن‌شناسی در مسیر تمحیص
• ولایت عامل نجات مؤمنین در غربال‌ها

فصل پنجم: جریان سنت‌های انبیای پیشین (علیهم‌السلام) در دوران حضرت قائم (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)

• اندوه و اشک به‌خاطر ریزش‌های دوران غیبت
• ویژگی‌های مشترک انبیاء (علیهم‌السلام) و قائم آل محمد (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)
• تطبیق سنت حضرت قائم (عج) با سنت حضرت موسی (ع)
• تطبیق سنت حضرت قائم (عج) با سنت حضرت عیسی (ع)
• تطبیق سنت حضرت قائم (عج) با سنت حضرت نوح (ع)
• تطبیق سنت حضرت قائم (عج) با سنت حضرت خضر (ع)
• تطبیق سنت‌های انبیای پیشین (علیهم‌السلام) بر آخرالزمان
• تفاوت محوضت در ظهور با اقوام پیشین

فصل ششم: تمحیص در زمان غیبت

• خالص‌سازی در آخرالزمان
• ارتداد اکثر مردم در ابتلائات و غربالهای دوران غیبت
• رابطه فرج شخصی و عمومی با سنت محوضت
• سنت محوضت و خفای زمان ظهور
• ارتباط محوضت با حقیقت واحده ظهور و رجعت و قیامت
• تفاوت محوضت در دوران ظهور و غیبت

فصل هفتم:مسیر و مقصد تمحیص

• حرکت جامعه به سمت محوضت تام
• حرکت افراد به سمت محوضت تام
• نور خالص در برابر ظلمت تام
• سنت الحاق اعمال صالح و ناصالح به ذوات صالح و ناصالح
• هم جواری خبائث و طیبات با امام خویش
• بیم و امید مسیر تمحیص
• تمحیص تا بی نهایت
• سخن پایانی

برای آشنایی بیشتر با قلم روان و محتوای عمیق این اثر، بریده‌هایی از کتاب تقدیم می‌شود:

بریده اول (از مقدمه مؤلف – صفحه ۱):

“مَا كَانَ اللَّهُ لِيَدْرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى مَا أَنْتُمْ عَلَيْهِ حَتَّى يَمِيزَ الْحُبِيبَ مِنَ الطَّيِّبِ” (آل عمران: ۱۷۹)
عبودیت که محض شدن در اطاعت است، همان خلافتی است که ظرف تعلیم اسمای الهی شد؛ ملائکه را به سجده واداشت؛ تمرد ابلیس را به دنبال داشت؛ دو خط سعادت و شقاوت شکل گرفت؛ و در حرکت به سوی محوضت، نظام تکوین با تشریع تطابق یافت. آغاز تشریع با هبوط حضرت آدم (ع) و حوا (س) شروع شد؛ و با آمدن هدایت الهی و دین خدا، اولین نسل بشری به عنوان هابیل و قابیل، دو راه متضاد تبعیت و مخالفت را انتخاب کردند تا تقابل جبهه حق و باطل پس از دشمنی شیطان با آدم، در نسل و ذریه حضرت آدم (ع) آشکار شود.بریده دوم (از فصل اول: سنت ابتلا – صفحه ۱۱):
اولین ثمره آشنایی با سنت ابتلا این است که انسان سرانگشت تدبیر خداوند را در همه پدیده‌های فردی و اجتماعی می‌ببیند و سختی‌ها و مشکلات را نه حوادثی کور می‌داند و نه صرفاً عقوبت‌هایی آمیخته با قهر الهی تحلیل می‌کند. روایاتی که مؤمنین را برای رویارویی با چنین سختی‌هایی آماده می‌کنند نیز دلالت بر همین نکته دارد. به عنوان مثال، امام باقر (ع) در پاسخ فردی که به وجود مبارکشان اظهار محبت کرد فرمودند: “پس تن‌پوشی برای بلا آماده کن؛ زیرا به خدا سوگند که بلا به سوی ما و شیعیانمان شتابنده‌تر حرکت می‌کند تا سیل در دره. بلا نخست به ما می‌رسد و سپس به شما و آسایش نیز نخست به ما می‌رسد و آن گاه به شما.” چنین روایاتی که بیانگر رنج و سختی بیشتری برای انبیاء (عهم) و بندگان خاص خدای متعال هستند، مراتب سنت ابتلا را به صورت هرمی تصویر می‌کنند که نبی مکرم (ص) در قله آن قرار دارند… گویی چنین است: هرکه در این بزم مقرب‌تر است / جام بلا بیشترش می‌دهند.

بریده سوم (از فصل دوم: استعمالات روایی – صفحه ۲۹):

اولین مورد روایتی است که منصور صیقل از پدر خود نقل کرده است که با گروهی از شیعیان خدمت امام صادق (ع) نشسته بوده‌اند و آن حضرت سخن ایشان را می‌شنیده‌اند. گویا این افراد درباره ظهور دولت حقه سخن می‌گفته‌اند که ناگهان امام به آنها فرمودند:
“شما در چه موضوعی داخل شده‌اید؟ هیهات، هیهات، نه به خدا! آن افقی که چشمانتان را به سوی آن کشیده و آن را چشم‌انداز قرار داده‌اید [که منظور همان ظهور دولت حقه است] واقع نشود تا غربال شوید. این اتفاق رخ نخواهد داد تا خالص شوید. این واقعه اتفاق نمی‌افتد تا [حق و باطل شما از همدیگر] جدا شوید. این رخداد واقع نمی‌شود مگر بعد از ناامیدی. نه به خدا؛ آن افق دیدی که شما چشمانتان را به سوی آن کشیده و منتظر آن هستید واقع نشود تا شقی به شقاوت و رستگار به رستگاری برسد.”> امام صادق (ع) در این روایت شریفه که درباره ظهور دولت حق است، به خداوند متعال قسم خورده‌اند تا پنج مورد را به عنوان مقدمات آن ظهور بیان کنند: غربال، تمییز، تمحیص، ایاس و سعادت سعیدان و شقاوت اشقیا. چنان که مشاهده می‌شود، تمحیص در این روایت شریفه به همان معنای خلوص است که بعد از غربال و جداسازی حق و باطل رخ می‌دهد تا هر سعیدی، در سعادت خالص شود و در مقابل هم شقی در مسیر شقاوت پیش رود و به ظهور برسد.