تفسیر سوره فتح، جلسه 56

سلام علیکم و رحمة الله
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
اَللهمَّ کُن لولیَّک الحُجةِ بنِ الحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیهِ وَ عَلی ابائهِ فی هذهِ السّاعةِ، وَ فی کُلّ ساعَة وَلیّا وَ حافظاً وقائِداً وَ ناصِراً وَ دَلیلاً وَ عَیناً حَتّی تُسکِنَهُ اَرضَکَ طَوعاً وَ تُمَتّعَهُ فیها طَویلاً.

ان شاء الله خدای سبحان دل ما را به طاعت حضرت ولی عصر آراسته بگرداند و این اطاعت دائم باشد. در محضر آیه بیست و یکم سوره فتح هستیم. می فرماید که

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
وَ أُخْرَى لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْهَا قَدْ أَحَاطَ اللَّهُ بِهَا وَ كَانَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرًا ﴿٢١﴾

آیه تتمه آیه بیستم است که در آیه بیستم فرمودند که مغانم کثیره ای در انتظار شما است که بعضی اش به سرعت محقق می شود که فتح خبیر بود که بیست روز بعد از آمدن پیغمبر از صلح حدیبیه حرکت به سمت خیبر صورت گرفت و دویست کیلومتر فاصله بود خیبر با مدینه و بعد هم این به اصطلاح خیبر از استحکامات فراوانی برخوردار بود و البته زمین های زراعی زیادی و آن به اصطلاح انبارهای بسیاری آنجا قرار داشت که این ها رسید به مؤمنینی که در حدیبیه شرکت داشتند. حتی آن مؤمنینی که در حدیبیه بودند، اما در جریان جنگ خیبر امکان حضور نداشتند، غنائم به آن ها هم رسید. برای آن غائبین هم این غنائم چون این مربوط به کسانی بود که در حدیبیه بودند، حتی آن کسانی که در حدیبیه نبودند اجازه شرکت در جنگ خیبر را پیدا نکردند و این برایشان یک حسرتی شد؛ ولی کسانی که در حدیبیه بودند اگر هم امکان حضور در جنگ خیبر را پیدا نکردند غنائم برای آن ها هم قرار داده شد. در کنار اینکه چند اثر را در آیه قبل فرمودند که هم به دست آوردن غنائم به عنوان یک گشایش اولی به خصوص برای آن سختی های آن دوران که در یک فقر شدیدی مسلمان ها زندگی می کردند، این گشایش خیلی مهم بود، در کنار این خدا فرمود آن قصد طمعی که دیگران هم داشتند به شما در غیاب شما آن هم خنثی شد. توطئه و کودتایی که می خواستند بکنند آن هم خنثی شد.

همچنین این آیه و علامت ایمان بیشتر برای مؤمنین قرار داده شد که ببینند خدا در کار است و خدا چگونه حافظ آن ها است و نسبت به آن ها توجه دارد و شما را به هدایت کند به صراط مستقیم به دنبال اینکه چند به اصطلاح پیروزی و چند جهت برتری مؤمنان را بیان کرد، می فرماید وَ أُخْرَى لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْهَا. جنگ دیگری در پیش دارید شما. همه این ها از پیش بینی های به اصطلاح قرآن کریم است که از ملاحمی است که قرآن قبل از وقوع پیش بینی کرده و قطعیتش را هم بیان کرده. حتی به صورت اجمال هم نبوده. کاملاً تفصیلی. یعنی وقتی این آیه نازل شد خیبریون و یهود می دانستند که پیغمبر قصد آن ها را کرده. آمادگی بیشتری هم پیدا کردند، اما با این حال پیروزی را قرار داد با همه اینکه آن ها مطلع بودند. چون دشمن وقتی مطلع باشد استحکاماتش را بیشتر می کند. آمادگی اش را بیشتر قرار می دهد. اما قدرت نمایی است. می خواهد با وجود اینکه آن ها اطلاع دارند چه کار بکنند؟ حمله ای صورت بگیرد که قدرتمندانه این فتح شکل بگیرد که همان طوری که در خیبر دو سه نفر اول پرچم را گرفتند حرکت کردند ولی عاجزانه برگشتند، قدرت فتح و باز کردن درب خیبر را پیدا نکردند تا اینکه پیغمبر فرمود فردا پرچم را در دست کسی می دهم که او خدا و رسول از او راضی هستند که امیر مؤمنان علیه السلام فردا پرچم را به دست حضرت دادند که آن دربی که چهل نفر حرکت می دادند او را تا باز و بسته بشود، حضرت درب را از جا کندند و خیبر را برای مؤمنان آماده کردند و باز کردند. در اینجا می فرماید جنگ سخت تر جنگ حنین است. وَ أُخْرَى لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْهَا. با اینکه به ظاهر در محاسبات عادی شما در موازنه و محاسبه لشکر و آن مقداری که بودید قدرت بر آن ها نداشتید، جنگاوران قوی ای هستند آن طوائف سقیف و هوازن، اما وَ أُخْرَى لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْهَا قَدْ أَحَاطَ اللَّهُ بِهَا. اما خدا که قدرت و احاطه دارد. لله جنود السماوات و الارض است.

امروز هم برای ما همین مسئله است. اگر در محاسبات عادی گاهی موازنه قدرت بکنیم که یک لشکری، کشوری یا کشور هایی، جبهه هایی با همدیگر در مقابل محور مقاومت، در مقابل کشورهای به اصطلاح جهادی قرار بگیرند و به لحاظ عادی قدرتمند تر باشند، سلاحشان قوی تر باشد، به اسلحه هایی که ماهواره ها باشد و این ها مجهز باشند، به نمی دانم سلاح های غیر متعارف مجهر باشند، اما این ها از رصد خدا که خارج نیست. از احاطه خدا که خارج نیست. و لله جنود السماوات و الارض است. اگر با این نگاه ببینیم که دو بار در اینجا در این سوره تکرار شده. و لله ملک السماوات و الارض هم تکرار شده در اینجا که مالکیت مطلقه حق را که همه عالم لشکر حق است گاه امتحان را به رخ می کشد، اینجا هم باز می فرماید شما در محاسبه عادی بر آن ها غلبه برایتان به ظاهر امکان پذیر نبود. وَ أُخْرَى لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْهَا. خود این شناختن که انسان درست نیرویش را تحلیل بکند نه گزافه گویی پیش خودش داشته باشد. رجزخوانی جای خودش صحیح است، اما در ارزیابی درون خودمان که نباید با رجز در ارزیابی ها به اصطلاح خودمان محاسبه کنیم. لذا وقتی محاسبه می کنیم می بینیم أُخْرَى لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْهَا. به حساب عادی ما نمی توانیم، اما ما فقط با حساب عادی که عمل نمی کنیم. ما با قَدْ أَحَاطَ اللَّهُ بِهَا نگاه می کنیم که خدا هم اینجا چه هست؟ احاطه دارد. محیط است به مسئله. بعد می فرماید وَ كَانَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرًا. خدا بر هر چیزی قدرتمند است. این نگاه و این باور به مقداری که ایجاد بشود فتح به همان مقدار محقق می شود. اگر این باور در اوجش محقق بشود، هیچ نیرویی در مقابل کم من فئة قلیلة غلبت فئةً کثیرة بإذن الله و الله مع الصابرین. هیچ فئه ای قدرت مقابله ندارد. اما در عین حالی که در یک جایی یک به ده قدرت غلبه هست، در یک جایی اگر آن مرتبه ایمان ضعیف تر باشد، یک در مقابل دو می شود. پس مراتب آن صبوری و باور درست است؟ آن مراتب باور مراتب غلبه را ایجاد می کند. اگر انسان مؤمن باورش به خدا در اوج قرار بگیرد، هیچ نیرویی در مقابل او قدرت عرض اندام ندارد. چرا؟ چون همه عالم لشکر حق است و وقتی همه عالم ستاد و جنود حق شدند پس آن دشمن ما با چه لشکری می خواهد به ما حمله کند؟ در دل های آن ها ترس ایجاد می شود. در دل های مؤمنین سکینه ایجاد می شود. مقدار سکینه و مقدار رعب به باور مؤمنان برمی گردد. هرچه این باور شدیدتر باشد رعب در دل دشمنان شدیدتر می شود. هرچه این باور قوی تر باشد سکینه به اصطلاح شدیدتر نازل می شود. سکینه و آرامش بالاتر قدرتمندی بیشتر. امداد ملائکه است. رعب بالاتر، ترس بیشتر از دست دادن همه آن امکانات ظاهری را به دنبال دارد که آن ها هم با وجود امکانات ظاهری قدرت بر حمله پیدا نمی کنند.

خب انسان گاهی یک تجلی اش را می بیند که اسرائیل یک باریکه غزه را، یک در حقیقت مساحت محدودی را با این همه امکانات زیادی که داشت، مجبور می شود آخر تن به چه بدهد؟ آتش بس بدهد. مصالحه بکند و در مقابل جنگ رسانه ای غزه در همین آتش بس آنجا آن حال در حقیقت آن شدت و غضبش آشکار می شود. خودشان اظهار می کنند که ما شکست خوردیم. این نگاه و باور برای ما نشان می دهد که محاسبات عادی را باید کرد که تعبیر أُخْرَى لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْهَا یعنی محاسبات عادی. این را از دست ندهید. اما وقتی این ها را محاسبه کردیم، نگاه مان به قَدْ أَحَاطَ اللَّهُ بکل شیءٍ هم، قَدْ أَحَاطَ اللَّهُ بِهَا هم باشد. با این نگاه این می شود روح آن اسلحه هایی که ما داریم و انسان هایی که ما داریم. آن باور به اینکه لله جنود السماوات و الارض است، روح چه هست؟ روح انسان ها و آن اسلحه هایی است که ما داریم. این روح هرچقدر قوی تر باشد این تن اثرگذاری اش بیشتر می شود.

ان شاء الله خدا باور به اینکه خدا در کار است را به همه ما در کارهای فردی مان و اجتماعی مان و جهانی مان عنایت بفرماید. حتی مشکلات ظاهری اقتصادی مان و اجتماعی مان با باور به این روح امکان پذیر می شود حلش به نحوی که خدا را کاره ببینیم نه فقط خودمان را.

و السلام علیکم و رحمة الله و برکاته.