سخنرانی‌ استاد عابدینی

شب اول

بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم الحمدلله ربّ العالمین و الصّلاة و السّلام علی سیّدنا و نبیّنا ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین الاطهرین و لَعْنَةُ اللَهِ عَلَي‌ أعْدآئِهِمْ أجْمَعينَ مِنَ الانَ إلَي‌ قيامِ يَوْمِ الدّين.‌

اَللهمَّ کُن لولیَّک الحُجةِ بنِ الحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیهِ وَ عَلی ابائهِ فی هذهِ السّاعةِ، وَ فی کُلّ ساعَة وَلیّا وَ حافظاً وقائِداً وَ ناصِراً وَ دَلیلاً وَ عَیناً حَتّی تُسکِنَهُ اَرضَکَ طَوعاً وَ تُمَتّعَهُ فیها طَویلاً

انشاء لله از یاران یاوران و بلکه سرداران حضرت باشیم صلواتی سرداری مرحمت کنید. (صلوات حضار) هرچقدر دوست داریم با تمام وجود وارد ماه محرم شویم، وارد مجالس امام حسین (علیه السلام) بشویم وجودمان پشت محرم جا نماند، وارد بشود، هر چقدر زیارت امام حسین( علیه السلام) در دنیا و شفاعت حضرت را در آخرت طلب داریم و دوست داریم صلوات دوم را بلندتربفرستید.(صلوات حضار) تمام عشق و علاقه‌ مان را به حضرت زهرا (سلام الله علیها) تمام علاقه و عشق مان و محبت مان را به حضرت با صلوات بر محمد و آل محمد ابراز کنیم. (صلوات حضار)

شب اول ماه محرم است و با توجه به اینکه زمان‌ها و مکان هر کدام خصوصیتی دارند و به تعبیر مرحوم آقامیرز جواد آقای ملکی تبریزی (استاد امام و از اساتید مبرز اخلاق) که فرمودند زمان‌ها منازل سلوک هستند و هر زمانی یک منزل خاص است که انسان باید بهره‌ اش را از آن زمان بگیرد تا این زمان در وجودش ثبت و باقی بماند، ثبت بشود و باقی بماند، لذا ماه محرم از جمله زمان‌های بزرگ و منازل عظیم سلوک الی الله است که انسان در ماه محرم سوار بر کشتی نجات اهل بیت می‌شود و دو ماه همراه می‌شود که این همراهی با این کشتی و سوار بر این کشتی شدن (که ناخدای این کشتی امام حسین علیه السلام است) دو ماه ارتباط با امام حسین (ع) ملکه وجودی ما میشود. لذا باید با تمام وجود وارد شویم.

جریان حرکت با کاروان امام حسین علیه السلام… دقت بکنید این نکات به عنوان مراقبات ماه محرم عرض می‌کنم. امشب بحثمان را مقدمتا مراقبات ماه محرم عرض می کنم. انشالله از فردا، اگر زنده بودیم وارد اصل بحث این چند شب خواهیم شد.

ماه محرم یک حرکت کاروانی توسط امام حسین (علیه السلام) شکل گرفت که تمام بزرگ و کوچک، زن و مرد، امام و ماموم همه در این کاروان شرکت کردند. یاران و اهل بیت همه یک سفری را که نهایتش وصال معبود بود. نهایتش شهادت و لقای الهی بود، اوج توحید بود. حرکت از خانه خدا آغاز شد، اما نتیجه سفر با لقای خدا به ثمر رسید، با توحید به نتیجه رسید، باید حال انسان در محرم (این ها را شعار نبینید احساس کنید.) مثل پیوستن به این کاروان باشد. انسان وقتی وارد ماه محرم می‌شود احساس کند که به این کاروان پیوسته است.

کار کاروان و حرکت کاروانی خصوصیاتی دارد. یک خصوصیتش این است که کاروان دائم در سفر است. یک جایی نمی‌ نشیند، این گونه نیست که بخواهد انسان بنشیند و بشنود بلکه می رود و می رسد، دقت بکنید که انسان باید حالش حال رفتن و رسیدن باشد نه نشستن و شنیدن. نشستن و شنیدن کار قاعدین هست. بله ممکن هست انسان در منزل و توقف‌گاهی، توقفی بکند. اما این توقف برای انرژی گرفتن و تجدید قواست تا حرکت بکند، یعنی باید اگر شما یک ساعت، دو ساعت، در این مجلس می نشینید احساس بکنید انرژی گرفتید و تمام روز در حرکت باکاروان هستید. فلیرحل معنا.[1] حرکت کند با ما. توقف بی معناست. حالمان اگر حال حرکت شد، این حال حال در حقیقت انسان را روز به روز، ایجاد تغییر می‌کند . پس این یک نکته که احساسمان در محرم این باشد که احساس بکنیم همراه با یک کاروانی شدیم که این کار کاروان، حرکت و سفر است، ولی این سفر فقط سفر مکانی نیست.

مثالی خدمتتان عرض می کنم : یک دانشگاهی (دانشگاه خوارزمی در کرج) یک سالی من صحبت می کردم ماه رمضان بود. یک ماه قرار بود آنجا صحبت کنیم. زمستان سردی هم بود. چندین سال پیش بود. شاید سال‌های 77 یا 78 بود. ماه رمضان در زمستان بود. زمستان سردی بود. حصارک کرج هم سردتر از جاهای دیگر است. پای کوه است سرد است. گرم کننده‌های دانشگاه هم خراب شد . روز یازدهم یا دوازدهم بود، ما آن جا در رابطه با یقظه و بیداری و حرکت صحبت می‌کردیم . بحثمان یقظه و بیداری و حرکت بود. منتهی این حرف که آدم می زند یک طور است. دیدن یک طور دیگر است. وقتی که این ها از کار افتاد بچه ها دو روز سه روز در سرما مریض شدند. سرما خوردند. دیدند که نمی شود. دانشگاه اعلام کرد دانشگاه ها یک ماه تعطیل است تا بتوانند این گرم کننده ها را درست کنند. حالا یک ماه تعطیل بود. چند اتوبوس بود بنا بود دانشجوها را از آن جا منتقل کند به کرج. فاصله است. همه ی نکته این جا بود. من داشتم می رفتم نماز. دیدم اتوبوس ها راه افتاده اند دارند یک عده دانشجوها را می برند. خب همه که نمی شود جمعیت زیاد است. چند هزار نفر آن جا دانشجو بود. حالا این اتوبوس ها داشتند می رفتند. دیدم که این بچه ها از باب این که هر کدام زودتر بتوانند برسند… این اتوبوس‌های بنزهای قدیمی را نمی دانم دیده بودید یا نه؟ 302هایی که سپرهایشان خیلی صاف است و سپری ندارد اتوبوس. نمی دانم شما تصور دارید یا نه. بچه ها سوار این ماشین ها شده بودند. پر شده بود. رکاب هایش پر بود. من دیدم بعضی ها پایشان را گذاشته اند روی لبۀ این سپر. دستشان را داده اند دست کسی دیگر که دستش را بگیرد که اگر ماشین روی دست‌انداز می رفت پایش از آن‌جا رها می شد. اما چون می دانست اگر سوار این اتوبوس‌ها نشود امروز باید بماند و فردا باید برود، این قدر برایش اهمیت داشت این حرکت، این طور با سختی و با نوک پا [ایستاده بود.]. یک جای کوچکی که پیدا کرده بود خودش را بند کرده بود تا برود. من ایستاده بودم و نگاه می کردم. نزدیک اذان ظهر بود که باید می رفتیم مسجد. باور بکنید در عمرم این طور حرکت ندیده بودم که آدم بفهمد باید برود. ایستاده بودم همین طور گریه کردن و اشک ریختن که خدایا اگر باور بکنیم باید برویم نمی خواهد یک جای فراخ راحت آرام همه چیز مهیا باشد تا انسان حرکت بکند. نه، یک جای پای کوچک که بند بشود انسان بتواند، آن هم با خطر با همۀ امکان خطرهایش [کافی است] تا خودش را آن جا بند کند و برود. چون می داند باید برود. اگر امروز نرود یک روز دیر می رسد. یک روز دیر رسیدن شوقی است حرکت. هر چقدر شوقش بیشتر بود خطرپذیری‌شان بیشتر است. تحمل خطر برایشان راحت تر می شد. بعضی ها هم نمی رفتند. می گفتند این طوری است. ما نمی رویم. این شوق نداشت. این دل تنگی نداشت. این سختی ماندن برایش سخت نبود. اما آنی که می دانست باید برود، منتظر یک جا که بیایند صندلی به او تعارف کنند نبود.

جریان کاروان امام حسین علیه السلام آن هایی که منتظر بودند تا یک جای پای خوبی پیدا بکنند یک جای مناسبی پیدا بکنند تا راه بیفتند آن ها باحضرت حرکت نکردند، جا ماندند. بعضی ها هم که آمده بودند تا شب عاشورا رفتند. دیدند این جا خطر دارد. اگر کسی می خواهد این شب ها به کاروان حضرت بپیوندد، احساس میکند که شهدا رفتند، یک جای پا پیدا کردند چسبیدند و رفتند خیلی ها رسیدند، ما جا ماندیم. الان تصویر که می‌کنیم می بینیم خیلی ها با ما بودند آن هارفتند رسیدند و ما هم همین جور داریم در سرگردانی خودمان دور می‌زنیم، چرا؟ چون دنبال یک جای پای خوب هستیم.

آمدن در مجلس امام حسین (علیه‌السلام) یک توفیق عظیم است. اما سعی کنیم این حال حرکت در ما از امشب شروع شود. اثر این حرکت چیست؟ اثر این حرکت این است که انسان باید احساس بکند وقتی کنارحضرت می آید، مرزهای خوبی برایش پررنگ ‌تر می‌شود مرزهای بدی هم برایش پررنگ‌ تر می‌شود، یعنی وقتی انسان یک سال، یازده ماه، در عادت‌ها، غفلت‌ها، نعوذ بالله معصیت ها، فطرتش از آن حالت استقامت خارج شده و انحراف پیدا می‌کند دیگر عادی می شود گاهی بعضی از مسائلی که قبلاً برایش پررنگ بود، حساس بود، حالا می بیند حکم دین دین خدا زیر پا رفته بی‌تفاوت عبور می‌ کند، چون مرز بدی و خوبی برایش کمرنگ شده است. ممکن هست خودش هم مرتکب نشود، اما اگر ببیند دیگران [مرتکب می‌شوند] دلش نمی‌سوزد، حالش منقلب نمی شود.

امام حسین (علیه السلام) برای چه قیام کرد؟ برای این که امر به معروف و نهی از منکر را اقامه بکند، دین پیغمبر را اقامه بکند. اگر می گویند در مجلس امام حسین علیه السلام وارد شدن یعنی این. اگر کسی وارد می شود در این جا، باید این گونه باشد که وقتی اشک می‌ریزد اشک مثل آن سیم اتصالی می ماند که فطرت ما را مرتبط می کند به فطرت امام حسین (علیه السلام) که فطرت کل هستی است، میزان کل است، دقیق‌ترین تنظیمات در وجود امام هست، وقتی مومن بر مجلس امام حسین وارد می شود، اشک از چشمش جاری می شود، این اشک چه کار می‌کند؟ او را مرتبط می‌ کند با ترازو و میزان امام حسین و اگر ناخالصی در این میزان پیش آمده است، عادت‌ها، غفلت‌ها، میزانش را به هم زده است، ترازش را به هم زده است، با اشک تنظیم نیست.

آن وقت از کجا بفهمد تنظیم شده است؟ وقتی دارد از مجلس امام حسین علیه السلام خارج می‌شود حالا می‌بیند اصلاً نگاهش کم کم دارد متفاوت می‌شود. اقامه دین خدا، حکم خدا را که می بیند دارد اقامه می‌شود، تمام وجودش شاد می شود. اگر جایی زمین می‌خورد، تمام وجودش ناراحت می‌شود و غصه می‌خورد. این می شود اثر همراهی با کاروان امام حسین علیه السلام.

اما اگر این جا اشک ریختیم وقتی از مجلس امام حسین می‌خواهیم خارج شویم احساس بکنیم سبک شدیم فقط خوب شد خالی شدیم، این چیست؟ این بد نیست اما حرکتی ایجاد نمی‌کند. اثر اشک باید این گونه باشد که که وقتی دارید از مجلس حضرت خارج می شوید احساس بکنید دوشتان سنگین تر شده است. چرا؟ ظرفیت پیدا کردید بار سنگین‌ تری را از تکالیف همراه بردارید. یار برای امام حسین شدید. نیامده اید این جا فقط کیف کنید بروید، آمده ایم اینجا… تعبیر این است انما زیارتنا، زیارت ما، تجدید عهد با ما است. تجدید بیعت با ما اسات. لذا وقتی انسان دستش را می‌گذارد روی سینه و سلام می دهد در روایت دارد که اگر رفتید بر مزار ما دست راستتان را بگذارید روی قبر ما. اگر نتوانستید بر قبر بگذارید، بر نزدیک‌ترین جایی که به آن جاست دست راستتان را بگذارید به دیوار. از این طرف قلب مومن چیست؟ عرش الرحمن است. اگر ما از دور داریم زیارت می‌کنیم دستی بر سینه می‌گذاریم جایگاه امام هست. داریم در این شب‌ها امام را دعوت می‌ کنیم به قلبمان.

پارسال مفصل عرض کردیم آمدن به مجلس امام حسین (علیه السلام) طبق روایات ما زیارت حضرت است و در روایات می فرمایند زیارت از دور نداریم . زیارت از دور اگر گفته شده مال ابتدای امر است و الا زیارت از دور زیارت از چیست ؟ زیارت حضرت هست، وجود حضرت سعه دارد همه جا هست اگر باور کردیم که وقتی به مجلس حضرت وارد می شویم بر حضرت وارد شدیم چه جوری می ‌نشینیم؟ می شود انسان بی وضو بر حضرت وارد شود؟ خیر. می شود انسان بی ادب بنشیند در محضر حضرت؟ خیر. می شود در محضر حضرت که انسان حواسش جمع نباشدو جای دیگری باشد؟ نه نمیشود .ازاین رو بعضی بزرگان می‌فرمودند که ورود به مجلس حضرت مثل زیر قبه حضرت است که دعا مستجاب است. خیمه حضرت مثل زیر قبه حضرت است.

خدا رحمت کند حضرت آیت الله بهجت را ایشان می‌فرمودند: که محرومیت‌های ما، چوب عدم باورهایمان است. چون باور نمی‌کنیم محروم می‌شویم. ما الان این ها را می‌شنویم به قدری که باور بکنیم بهره می‌بریم، به قدری که باور نکنیم باور اعتقاد پیدا نکنیم اثر نمی‌بینیم. هر چقدر انسان باورش در این مسائلی که روایات فرمودند قوی‌تر شود بهره اش بیشتراست. از طرف حضرات هیچ بخلی در اعطا نیست آن چه که ما کم می‌گیریم مال ظرفیت کم ماست. از آن طرف اعطا نامتناهی‌ است از این طرف گرفتن محدود است. چرا‌؟ چون با تمام وجود وارد مجلس حضرت نشدیم اگر باور بکنیم…

مثال را برایتان بزنم بد نیست. آیت الله بهجت می‌فرمودند: یک کسی بود چله می‌گرفت برای این که بتواند خدمت حضرت برسد در یکی از چله‌ها که کنار بیت الله الحرام گرفته بود همان جا ۴۰ روز کنار بیت الله بود روز چهلم دیگر خیلی اوراد و اعمالش را زیاد کرده بود تا خدمت حضرت برسد شخصی آمد سوالی از او کرد. این ها را حضرت آیت الله بهجت می فرمود. او هم برای این که حال و اورادش به هم نخورد جواب کوتاهی داد که آن شخص زود برود. آن شخص رفت. دوستش رسید گفت چه کردی؟ نتیجه گرفتی؟ حضرت را دیدی؟ گفت نه، هنوز محقق نشده. گفت حضرت الان پیشت بود، که بود؟ همان کسی که به صورت سوال کننده آمده بود.

لذا ما چه می‌دانیم حضور حضرات این جا چگونه است؟ آن شخصی که دم در ایستاده است آن شخصی که سر خیابان ایستاده آن کسی که در مجلس نشسته نمی‌دانیم. اما یقین داریم باور داریم صاحب مجلس هست و این جورهم نیست که اگر در این مجلس باشند در مجلس دیگر نباشد. وجودشان سعه دارد احاطه دارد اگر این را باور کردیم آن موقع تمام عزاداری هایمان سینه زدن هایمان خواندن‌ هایمان حرف زدن‌هایمان… اگر من که دارم این جا صحبت می‌کنم ، باورم این باشد که امام حرف من را می شنود، جرأت می‌کنم هر چیزی را جلو حضرت بگویم؟ اگر مداح ما باور بکند که در مجلس حضرت حضور دارد می تواند هرجوری بخواند؟ می داند باید یک طوری در محضر حضرت بخواند که حضرت راضی باشد. مستمعی که نشسته اگر بداند در محضر حضرت نشسته است هرجوری می نشیند؟ نه احساس می‌کند که در مجلس امام حسین (علیه السلام) آمده است و امام حسین حضور دارد امام زمان حضور دارد مادرشان حضور دارد اگراین باورش شود.

پس مجالس حضرات… این ها شعار نیست. انس ما با حضرت در ماه محرم و صفر است که در این دو ماه با حرکت کاروانی همراهی دائم است. لذا به ما توصیه کردند (بعضی ها خوب نتیجه گرفتند) گفتند خانم‌ها در خانه سعی بکنند در این ماه به‌خصوص این دهه آشپزخانه خانه شان را مطبخ امام حسین بکنند. با این که برای خانواده و بچه‌شان و برای شوهرشان و همسرشان دارند غذا می‌ پزند می گویند عیب ن دارد. یک پرچم بزند این جا بگوید که این جا من غذا را به نیت امام حسین (ع) می‌پزم برای همسر و فرزندانم. می گویند قبول می شود. یک زیارت عاشورا در خانه خوانده شود در روز و بگویند این جا حسینیه حضرت است. عیب ندارد. این انس است ، این دعوت کردن امام به خانه است و قطعاً بدانید که دعوت کردن با همراه شدن او همراه هست یقین بدانید از آن طرف بخلی نیست. هر چقدر ما از این طرف حواسمان جمع باشد آن طرف در حقیقت عنایت دارد. این هم یک نگاه است که من می‌خواستم عرض بکنم.

یک نگاه دیگر این که امشب حتماً احساس بکنیم با اذن ورود می‌خواهیم بر محرم داخل بشویم همچنان که با اذن ورود بر حرم‌های حضرات وارد می شویم آن جا یک مکان است این زمان هم زمان متعلق به آن هاست اذن ورود در… اجازه بگیریم بگوییم خدایا اجازه میدهی ما وارد بر محرم شویم؟ یا رسول الله اجازه می‌دهیم ما وارد بر محرم شویم؟ یا فاطمه جان اجازه می دهید ما وارد بر محرم شویم؟ باید از حضرات اذن بگیریم از ملائکه خدا اجازه بگیریم .

بعد حضرت آیت الله بهجت(ره) می ‌فرمودند روایت هم دارد اگر خواستید بفهمید به شما اذن دادند یا نه ببینید قطره اشکی از چشمتان در وقت اذن می آید؟ اگر دیدید یک قطره اشک آمد این علامت این است که اجازه دادند. لذا آقای بهجت می‌فرمودند وقتی می روید حرم حضرات، یک خرده صبر کنید تحمل بکنید دم در که می خواهید وارد بشوید، یک قطره اشکی بیاید و دل بشکند آن وقت وقتی انسان وارد میشود با تمام وجودش وارد می شود. الان زیارت عاشورا خواندند، سلام دادیم، اذن گرفتیم، اشک آمده وارد شدیم بر مجلس، انشالله این ورود ما همراهی با حضرت باشد. اگر در اعتقاداتمان این باورها را کردیم، اصلا نوع نگاهمان متفاوت می شود. ورودمان به مجالس جواب است. هل من ناصر ینصرنی حضرت است. یعنی ما می گوییم یا اباعبدالله نبودیم آن روز. اما امروز که هستیم لبیک ما آمدن به این مجالس است. بنابراین اگر در آن زمان بودیم، وقتی می‌خواستیم بر حضرت وارد شویم، کنار حضرت می‌خواستیم به شهادت برسیم، جلوی روی حضرت می‌خواستیم به شهادت برسیم، آیا حال خاصی داشتیم وآیا اینک حالمان برای ورود به این مجلس این گونه هست ؟

مثال دیگر: اگر به ما بگویند اتوبوس آمده، جلوی درب ایستاده است. دشمن حمله کرده است فدایی می‌خواهد برود جلو و در خط مقدم در مقابل دشمن از مکتب اهل بیت دفاع کنند از کشور اهل بیت دفاع کند. چند نفر از ما همین الان درون خودمان خودمان را محاسبه کنیم آماده‌ایم با تمام وجود بگوییم می‌دویم ما اول برویم؟ نه منتظر خداحافظی از کسی بمونیم نه بگوییم حالا برویم کارهایمان را آماده بکنیم؟

اگر کسی می آید مجلس امام حسین (علیه السلام) یعنی اینکه کارهایش را آماده کرده است سرباز است لذا اگر انسان حق الناسی به گردنش هست در صدد ادای آن بر می آید اگر معصیتی بوده، توبه می کند وارد می شود. خود من این قدر باور دارم از قم که می‌خواستم راه بیفتم غسل زیارت کردم. گفتم خدایا ما می‌خواهیم بر مجلس امام حسین (علیه السلام) وارد شویم می ‌خواهیم به زیارت امام حسین (علیه السلام) برویم. مثل حرم حضرات که می خواهیم برویم با غسل زیارت می رویم. من باور و یقین دارم که مجالس حضرات زیارت حضرات هست لذا با غسل زیارت آمدم. اگر این نگاه در وجود انسان ملکه بشود، هر چقدر باور شود آن وقت می ‌بینیم که نتایج و ثمرات مجالس امام حسین (علیه السلام) بیشتر می شود. این هم یک نکته می خواستم عرض بکنم.

یک نکته دیگر این است که تعبیر روایت این است که : مثل الامام مثل الکعبة.[2] مثل امام، مثل کعبه است که انسانی که وارد می شود برامام مثل کعبه است . انسان وقتی می خواهد برکعبه وارد شود احرام می بندد محرم می شود. محرم که شد اثرش چیست؟ خیلی از چیزهایی که در حالت عادی حلال است در آن حالت برای انسان حرام می شود. کسی که در ماه محرم وارد می شود محرم می شود. چون بر امام وارد شده. وقتی محرم شد خیلی از چیزهایی که در حالت عادی بازیگوشی هایی که دارد در محضر امام مراقبه دارد که آن کار را نکند. الان به شما بگویند در محضر مقام معظم رهبری باشید. ببینید چقدر حال انسان متفاوت می شود؟ چقدر فرق می کند؟ به آدم بگویند یک ملاقات خاص بین تو و ایشان گرفته اند. وقتی که می رود آن جا چقدر حالش چه است؟ حالا ببینید در محضر امام معصوم، قطب عالم وجود، رابطه‌ی آسمان و زمین هستی آفرین، چقدرحال انسان متفاوت می شود .

خدا به آیت الله حسن زاده سلامتی عطا کند ایشان وقتی که در خیابان صفاییه قم که حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها) آن جاست می خواستند برای درس بیایند و رد شوند به نزدیک درب حرم که می‌رسیدند که از آن جا صحن حضرت پیدا بود قبل از این که برسد محاسنشان را مرتب می‌کردند لباسشان را تنظیم می‌ کرد نگاه در آینه ای که همراه داشت نگاه می کرد ببیند… بعد می آمد از آن جا رد می شد. آدم وقتی می خواهد وارد مجلس امام حسین (علیه السلام) شود باید احساس بکند که دارد بر محضر حضرت وارد می‌شود. چقدر این آداب برای انسان مختلف می شود و محرم می‌شود، وقتی محرم شد حالا بر (مثل الامامه مثل الکعبه)… آمده اینجا تا طواف کند. این سینه زدن ها این خواندن ها و چرخیدن ها این ها طواف است. این ها وارد کردند حضرت در دل است. واقعا این طوری است. این باور در وجودمان ان شاء الله شکل بگیرد.

اگر دوستان یادشان باشد ما پارسال راجع به اخوت و ولایت صحبت کردیم که راه رسیدن به ولایت الهی فقط از راه ولایت معصوم است و راه رسیدن به ولایت معصوم(ع) از راه ولایت بین مومنین است که باید انسان وزنه محبت بین مومنین و ارتباط با مومنین را [زیادترکند] که مفصل این را داشتیم. ده شب راجع به این صحبت کردیم. امسال بحث دیگری مکمل آن بحث. موضوعش را عرض می کنم ان شاء الله از فردا شب در خدمت دوستان هستیم. بحث امسال این است که ما در نظام عالم وجود، رحم داریم که می گوییم ارحام، وابستگان و فامیل. محور ارحام از رحم است. رحم یعنی آن مکانی که انسان از آن زاده می‌شود که یک مادر است که این رابطه را برقرار می ‌کند. بعد در روایت می ‌فرمایند (که حالا بعدا مفصلش را عرض می کنیم) یک رحم داریم که همین رحم ظاهری است که ارتباطات فامیلی و همخونی از آن نشأت می گیرد این یک رحم اولی است . یک رحم بالاتر داریم (روایت می فرماید) که رحم معنوی انسان است که آن رحم، اهل بیت هستند می‌فرماید: که ما رحم شما هستیم. همان طوری که در نظام بدنی شما، هم خونی باعث یک نزدیکی ویژه‌ای می‌شود، صفات شما با همخونی به هم نزدیک می‌شود، ارث راجع به آن مطرح می‌شود، ارتباطات و روابط بین ارحام کاملاً متفاوت می شود، وقتی که شما این رحم را خوب انجام دادید، از رحم ظاهری به رحم معنوی و ولایی می‌رسید که ما هستیم، بعد حدیث قدسی می فرماید که «اشتققت اسمک من اسمی»[3]. اسم رحم که چه رحم معنوی چه رحم مادی خدا می‌فرماید: اسم تو را از خودم مشتق کردم که آن رحمت من است. رحم ازجهت لغت از رحمت گرفته شده است لذا می‌فرماید: سه رحم درطول هم داریم: رحم به معنای خانواده،رحیم به معنای خانواده ولایی یعنی اهل بیت (علیهم السلام)، رحم به معنای رابطه با خدا. بعد می‌ فرماید: راه رسیدن به رحم ولایی از راه رحم خانواده است و راه رسیدن به رحمت الهی از راه خانواده که رحم جسمی است یا رحم ولایی و ازآن جا به رحم رحمانی.

این بحث را انشالله به عنوان این که آقا فرمودند… من این جمله آقا را بخوانم که چرا این بحث را انتخاب کردیم؟ آقا در فرمایشاتی که داشتند فرمودند… دو سه سال پشت سر هم تکیه کردند آقا فرمودند: به خصوص من تکیه می‌کنم در این برهه از زمان روی مسئله خانواده تکیه کنید. دشمن، نه دشمن ایران یا دشمن انقلاب، دشمن بشریت (یعنی این نقشه فقط برای ایران نیست، برای همه بشریت است) تصمیم گرفته است که نظام خانواده را در بین بشر از بین ببرد. خانواده سنت الهی است دشمن بشریت یعنی جریان سرمایه‌داری بین المللی و صهیونیسم تقریبا از حدود ۱۰۰ سال پیش تصمیم گرفتند که خانواده را در بین بشر از بین ببرند. بعد ایشان جملاتی می فرمایند. آخرش می فرمایند: شما (به مداحان خطاب می‌کنند) مبارزه با این‌ها را جزء برنامه‌های خودتان قرار بدهید. طهارت و پاکیزگی دامن جوان های کشور را، مورد همت خودتان قرار بدهید، بر آن همت بگمارید و این یکی از بهترین کارها و یکی از موثرترین شیوه‌ها برای حفظ انقلاب و رشد انقلاب و برای حفظ نظام اسلامی است. با توجه به فرمایشات آقا انشالله این چند شب راجع به خانواده [صحبت می کنیم. اساس کربلا بر خانواده بود. لذا هم طفل شش ماهه در آن بود هم زینب کبری (س) بود هم خانم رباب هم سکینه بود هم رقیه بود.

عشق را افسانه کردی یا حسین عقل را دیوانه کردی یا حسین

در ره معبود بی همتای خویش همتی مردانه کردی یا حسین

تا قیامت در دل اهل ولا منزل و کاشانه کردی یا حسین

دل‌های ما به یاد حضرت است، قلب ما با یاد حضرت می‌زند، حرارت امام حسین(ع) در تمام قلوب مومنین است.

گرد شمع بی‌زوال خویشتن (شمعی که دائم دارد نورافشانی می‌ کند، حرارت می دهد)

گرد شمع بی زوال خویشتن عالمی پروانه کردی یاحسین

جان و مال و هستی خود را فدا در ره جانانه کردی یا حسین

جرعه نوشان می توحید را سرخوش از پیمانه کردی یا حسین

خویشتن را بهر صهبای شهود ساقی میخانه کردی یا حسین

عالمی را در عزای خویشتن تا ابد غم‌خانه کردی یاحسین

امشب در خانۀ مسلم برویم. مسلم را که قاصد امام حسین (علیه السلام) و پیک ویژه حضرت برای بیعت با کوفیان بود شبی که نماز خواند دیگر کسی پشت سرش نبود. با اینکه ۱۸ هزار نفر بیعت کرده بودند و نامه نوشته بودند. نماز که تمام شد دید کسی نیست. حواسمان باشد. آن ها کمتر از ما نبودند. ولی رها کردند و رفتند. سخت شد کار. چون از اول برای سربازی نیامده بودند.

آواره کوچه‌ها شد اما بالاخره صبح کرد. خبر دادند جایش کجاست. حمله کردند بالاخره در چند ساعت جنگ و گریز مسلم را گرفتند. بردند دارالاماره. مسلم وقتی می‌خواست وارد دارالاماره شود خون تمام دهانش را گرفته بود. لب‌هایش در اثر ضربه‌ها پاره شده بود. عطش بر وجودش مستولی شده بود. کسی جرعه آبی، کاسه آبی برای مسلم آورد. وقتی کاسه آب را گرفت بخورد خون دهانش در آب جاری شد. آب را رد کرد. کاسه دیگری آوردند. باز هم نشد. گفت اگر قسمت من آب بود می‌ خوردم. با همان عطش او را بردند بالای دارالاماره. دیدند مسلم گریه می‌کند گفتند تو چرا گریه می‌کنی؟ گفت من دارم گریه می‌کنم که نامه نوشتم به حسینم که بیا اینجا آماده است نمی‌دانستم این جوری پیمان شکنی می‌کنند همچنان که با بابایش کردند و تنهایش گذاشتند. سر مسلم را از بدن جدا کردند از بالای دارالاماره پایین انداختند، تنش را در بازار چرخاندند.

خبر را به امام حسین (علیه السلام) در یکی از منزل‌های سر راهی که حضرت می‌آمد رساندند که مسلم هم شهید شد. اینجا حضرت دارد که دختر مسلم را صدا زد. قبل از اینکه خبر بدهد روی پایش نشاند. او را احترام کرد. نوازش کرد. آماده کرد تا خبر را بدهد. اما نمی داند روز عاشورا جلوی چشم بچه…

[1] . عوالم العلوم ، ج۱۷، ص۲۱۶، تسلیة المُجالس ، ج۲، ص۲۳۰، بحار الأنوار ، ج۴۴، ص۳۶۶، اللهوف ، ج۱، ص۳۰

[2] . الإنصاف ، ج۱، ص۱۷۹، کفایة الأثر ، ج۱، ص۱۹۷، تهذيب الأحكام ، ج۲، ص۲۶۲، تفسیر البرهان ، ج۴، ص۸۵۵، بحار الأنوار ، ج۳۶، ص۳۵۷، عوالم العلوم ، ج۱۵، ص۲۳۳، ، بحار الأنوار ، ج۳۶، ص۳۵۲، عوالم العلوم ، ج۱۱، ص۷۸۳، عوالم العلوم ، ج۱۵، ص۱۹۷، عوالم العلوم ، ج۱۵، ص۲۶۴، ، عوالم العلوم ، ج۱۱، ص۸۷۵، الإنصاف ، ج۱، ص۴۱۰، الإنصاف ، ج۱، ص۵۳۳، الکافي ، ج۶، ص۴۵۲، کفایة الأثر ، ج۱، ص۲۴۶، الوافي ، ج۲۰، ص۷۳۰، وسائل الشیعة ، ج۵، ص۳۶، ، اثبات الهداة ، ج۲، ص۱۸۱، اثبات الهداة ، ج۳، ص۱۱۷

شب دوم

بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم الحمدلله ربّ العالمین و الصّلاة و السّلام علی محمّد و آله الطاهرین و لَعْنَةُ اللَهِ عَلَي‌ أعْدآئِهِمْ أجْمَعينَ إلَي‌ يَوْمِ الدّين.‌

اَللهمَّ کُن لولیَّک الحُجةِ بنِ الحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیهِ وَ عَلی ابائهِ فی هذهِ السّاعةِ، وَ فی کُلّ ساعَة وَلیّا وَ حافظاً وقائِداً وَ ناصِراً وَ دَلیلاً وَ عَیناً حَتّی تُسکِنَهُ اَرضَکَ طَوعاً وَ تُمَتّعَهُ فیها طَویلا.ً

ان شاء الله از یاران یاوران و بلکه سرداران حضرت باشیم صلواتی سرداری مرحمت کنید. (صلوات حضار) هر چقدر شوق به زیارت امام حسین (علیه السلام) در دنیا که توفیقش برای ما ایجاد شود و امید به شفاعت امام حسین (علیه السلام) در آخرت داریم، هر چقدر زیارت و شفاعت حضرت را دوست داریم، صلوات دوم را بلندتر مرحمت کنید. (صلوات حضار) دل حضرت زهرا (سلام الله علیها) را با صلوات بلند بر محمد و آل محمد خرسند کنیم. (صلوات حضار) ان شاء الله یک روزی وارد می شویم می ‌بینیم این صلوات‌ ها را، که با ذوق و شوق، با محبت فرستادیم، آن چنان وجود نورانی است، در مهلکه های قیامت دست ما را می گیرد، یکی پس از دیگری ما را عبور می دهند، می گویند این کسی بود که در فلان مجلس، بر ما این گونه صلوات فرستاد. یک صلواتی بفرستیم که تمام مشکلات مسلمان ها و به خصوص مومنان به راحتی حل بشود و دشمنانشان انشاالله نیست و نابود بشوند، صلوات بلند مرحمت کنید. (صلوات حضار)

دیروز در مورد ورود به ماه محرم مباحثی را خدمت دوستان عرض کردیم. با این نکات که مجالس حضرات، ورود و زیارت بر حضرات است. باور بکنیم که زیارت حضرات است، بر محضر حضرات وارد می‌شویم و مجالس حضرات، مجالس عهد و پیمان است. این ها را یادمان باشد. لذا با تمام وجود وارد بشویم و چیزی از ما باقی نماند و همین جور هم که وقتی انسان وارد می‌شود، مراتب در ورود داریم. تعبیر اذن ورود، این است که، خدایا به من اذن بده «افضل ما اذنت لاحد من اولیائک»[1]. لذا بهترین اذن برای ما باشد. بهترین اذن با بهترین آمادگی است. ان‌شاالله خدای سبحان به همه ما توفیق بدهد بهترین اذن را به ما بدهند، بهترین اذن، بهترین بهره‌مندی است، بهترین همراهی است، بهترین زیارت امام حسین است. در حقیقت هر لحظه‌ای که در این جلسه بر انسان می گذرد همراهی با حضرت است. ان‌شاالله بهترین ورود را امشب و شب های آینده داشته باشید. این فقط از باب یادآوری نکته باشد برای اینکه دوستان مجالس حضرات را قدر بدانیم.

بحثی که در محضرش بودیم و بنا بود این شب‌ها خدمتش باشیم قرار بود که بحث خانواده و هیئت باشد که ارتباط خانواده با هیئت چیست؟ مجالس امام حسین (علیه السلام) چه ربطی با خانواده پیدا می‌کنند؟ و خانواده چه نقشی در رابطه با هیئت می‌تواند داشته باشد؟ و از این جلسات چه بهره مندی می توانیم پیدا بکنیم که خانواده را به خانواده ولایی تبدیل بکنیم؟ وهر خانواده ای با این نگاه تبدیل به خانواده ولایی بشود. انشاالله در این چند شب بحثمان راجع به این مسئله است.

بحث خانواده یک ریشه عمیقی دارد. اگر بخواهیم از ساده‌ترین و دورترین نقطه شروع بکنیم تا برسیم به پیچیده‌ترینش، این است : همه موجودات، دقت بکنید، از کجا دارم شروع می‌کنم، همه موجودات به غیر از خدای سبحان، مخلوق شدند و زوجین خلق شدند:﴿وَمِن كُلِّ شَيۡءٍ خَلَقۡنَا زَوۡجَيۡنِ﴾[2]. هر چیزی را که خلق کردیم، زوج خلق کردیم. یعنی اگر شما اتم را نگاه بکنید که ریزترین، در به اصطلاح آن چیزی که قابل، به اصطلاح حالا از آن ریزتر هم رفتند) اتم را تصور بکنید که همه موجودات از این در حقیقت، جزء ریز تشکیل شدند خودش یک پوسته دارد به آن الکترون می گویند. یک هسته دارد به آن پروتون و نوترون می گویند. آن پروتون و نوترون بارش مثبت هست. آن پوسته که دورش هست بارش منفی هست. یعنی منفی و مثبت می شوند زوجین. که همدیگر را جذب می‌کنند. لذا آن پوسته با این هسته با هم، مکمل وجود هم هستند که این اگر نبود عالم قوام نداشت. این ازآن ذره ترینش.

بعد بیایید به هر مولکولی که تشکیل می شود، یک خرده بالاتر، که همه مواد عالم از این تشکیل شده است، آن جا هم همین جاری است. بیایید در نباتات، گیاهان. آیا در گیاهان زوجیت در آن ها هست یا نیست؟ آیا در حقیقت زن و مرد دارند یا ندارند؟ آیا در حقیقت زوجیت در… خیلی از گیاه‌ها اصلاً زوجیت در آن ها آشکارهست. مثل نخل. اصلاً باید در نخل حتماً باروری ایجاد بشود. یعنی از نخل نر بر نخل ماده باید گرده افشانی بکنند بقیه گیاه‌ها هم گرده افشانی دارند. منتهی پرنده‌ها، باد، نمی‌دانم این ها این کار را انجام می دهند. در بعضی از گیاهان، خودشان، هر دو نرینه و مادینه در خود گیاه موجود هست. یعنی در یک گیاه، در یک درخت موجود هست. از این قسمت به آن قسمت باید چه شود؟ این زوجیت محقق شود. این مطالبی را که می گویم بحث ساده ای نیست.

حالا ببینید، دقت بکنید، می‌خواهم بگویم، عظمت خانواده و زوجیت یک سنت عظیم هستی است نه فقط در عالم انسانی. در حیوان که بیاییم، دیگر این مسئله خیلی آشکارهست، که مثل انسان، در حقیقت آن ها هم زوجیت دارند، زن و مرد دارند، مذکر و مونث دارند، نر و ماده دارند. حالا هر اسمی که می‌خواهید بگذارید، دارند. یعنی در حیوانات، این شدیدتر هست واضح‌ترهست، نزدیک‌ ترهست، پیچیده‌تر هست، دقیق‌تر هست. به انسان هم که می‌رسد دیگر از همه این ها، پیچیده تر و دقیق تر در عالم انسانی است.

خب این یک نگاه به هستی است که همه هستی به غیر از خدای سبحان که ﴿لَيۡسَ كَمِثۡلِهِۦ شَيۡءٞ﴾[3] ﴿وَلَمۡ يَكُن لَّهُۥ كُفُوًا أَحَدُۢ٤﴾[4] کفوی برای او نیست بقیه هستی من کل شیء خلقنا زوجین. همه چیز زوج خلق شده است. خب اگر انسان این را نگاه کرد می‌فهمد زوجیت، یک سنت قطعی عالم‌گیر در همه هستی است. پس اختصاصی به انسان ندارد. این یک نکته.

نکته دوم هر موجودی از آن مولکول و یا به اصطلاح ماده‌ای که در عالم مثل سنگ هر چیزی آب سنگ هوا هر موجودی تا برسد به گیاه حیوان انسان هر موجودی در عالم بقائش را دوست دارد، می‌خواهد باقی بماند. ببینید وقتی که شما می‌خواهید دستتان را در آب فرو بکنید این شکافت آب مقاومت دارد یا ندارد؟ شما باید انرژی وارد کنید اگر یک چیز سبکی باشد در آب فرو نمی رود. باید حتماً انرژی وارد بکند تا آب شکافته بشود. بقاء خودش را دوست دارد، نمی‌خواهد شکافته بشود، جدا بشود. سنگ شدیدتر این را نشان می دهد که سنگ شکسته شدنش سخت‌ تر هست بقاء خودش را دوست دارد. هر چیزی حالا برسید به نباتات. نباتات بقاء خودشان را دوست دارند حیوانات بقاء خودشان را دوست دارند انسان هم بقاء خودش را دوست دارد لذا در مقابل مریضی در مقابل… مقاومت میکند تا سالم بماند. حیوانات هم همین جوری. اما چه کنند که این موجودات همه یک زمانی اجل دارند مرگ دارند پوسیدگی دارند چون پوسیدگی دارند از این طرف حب ذات دارند می‌خواهند بمانند جمع بین این ها چگونه می‌شود؟ از این طرف خدا در وجود این ها محبت بقاء را قرار داده است از این طرف زمان دارند یک زمانی از بین می روند چکار بکنند جمع بین این دو تا بشود؟ بقائشان را در نسلشان می‌بینند حالا اگر سنگ است در این که مثلاً یک ماده معدنی اطراف خودش را می‌خواهد شکل خودش بکند می بینید دائم توسعه پیدا می کند معدن توسعه پیدا می‌کند هر چقدر زور این بیشتر باشد اطراف خودش را چکار می‌کند؟ با آن فشارها با آن شرایط اطراف شبیه‌تر به خودش میشود اگر نبات است این نبات دوست دارد که گرده‌هایش دانه‌هایش… تلویزیون نشان می‌داد خیلی زیبا بود درخت گردو را نشان داد این سمورها یا کلاغ‌ها هر دو این کار را می‌کنند گردو هایشان یک فصل فقط گردو دارد مثلا در پاییز، اوایل پاییزه که گردو می آید این سمور یا کلاغ این گردوها را جمع می کردند حالا در بیابان های مختلف را نگاه نکنید باغات هست بالاخره نه جاهای مختلفی درخت. ..می بردند یک جاهای دفن می‌کردند برای اینکه این ها بماند بعداً در فصول سال دیگر که گردو نیست ازآن استفاده کنند دفن کردند یک جای این ها بعد نشان می‌داد بعضی از این جاها را یادشان می رفت پیدا کنند بعداً آن جاهایی را که یادشان می‌رفت چه می شد؟ خود آن کم کم در خاک جوانه می زد رشد می‌کرد در فصلش درخت گردو می‌شد یک درخت گردو چند تا گردو می دهد؟ گاهی بعضی نقل می‌کردند یک کسی بود از نهاوند می گفت ما درختی داریم ۳۰ تا ۴۰ هزار تا گردو در… ۳۰ تا ۴۰ هزار تا گردو می‌دهد می‌گفت این عادی هست آن جا خیلی غیر عادی محسوب نمی شود می دانید این درخت این گردوها را به چه شوقی می دهد؟ به چه شوقی این گردوها را می دهد؟ به این شوق که بعضی از این ها، یکی از این ها، دو تا از این ها، سه تا از این ها چه بشنوند؟ تبدیل بشوند. یک درخت گردو به شوق این که چند دانه از این گردوی این تبدیل بشود به درخت دیگری این همه فداکاری می‌کند تولید می‌کند این شوق تکوینی و وجودی است که خدا قرار داده است و این تدبیر الهی است که این همه. .. همین جوری که در نظام حیوانی و انسانی هم همین جوری است آن در حقیقت تولید اسپرمی که از انسان یا حیوان می شود میلیون هاست تا یکی از آن ها در حقیقت چه بشود؟ تبدیل به یک فرزند بشود یعنی آن قدر در نظام الهی شوق به این بقا و نسل قوی هست چه در نظام نباتات چه در نظام حیوانات چه در نظام انسان‌ها و عالم‌گیر است که «و من کل شیء خلقنا زوجین لعلکم تذکرون»

لعلکم تذکرون یعنی این وسیله هدایت هست اصلا. همین زوجیت درهستی وسیله هدایت است. لعلکم تذکرون یعنی مسیر را باید طی کرد غیر از این که هست این هستش هست «خلقنا زوجین» هستش هست اما باید این مسیر را هم طی کرد اختیاراً.

حالا در مسئله مثلا بیان فلسفی اش می گویند این تکوینش هست « خلقنا زوجین» و آن «لعلکم تذکرون» تشریعش هست. یعنی مطابق این حرکت بکنید شما هم مطابق این حرکت کنید اگر کسی مطابق این حرکت نکرد زوجیت را به این در حقیقت مسیر وارد نشد این وارد نشدن در مقابل نظام خلق همه هستی قرار گرفته است نه فقط در اختیار خودش بوده که من این کار را نکردم.

دقت بکنید دارم تبیین مسئله رابیان می‌کنم نظام بحث خانواده را در نظام الهی تبیینش می‌کنیم جایگاه این کجاست؟ آیا یک جایگاه این است که من دلم می خواهد دلم نخواهد؟ بله اینکه که را انتخاب بکنم؟ چه جوری انتخاب بکنم؟ چه زمانی انتخاب بکنم؟ شرایط این ها… عیبی ندارد. اختیارهست. اما اصلش این‌ جور چیزی نیست که بگوید من نمی‌خواهم می گوید اگر تو گفتی من نمی‌خواهم این نمی‌خواهم یعنی چه کار کردی؟ این در مقابل هستی چون «و من کل شیء خلقنا زوجین» همه چیز را ما این جور خلق کردیم اگر کسی ازدواج نکرد یا در مسیر ازدواج خودش را قرار نداد حالا ممکن هست قرار بدهد جور نشود آن یک بحث دیگری هست دنبال باشد نشود اگر در مسیر قرار نداد این موجود ناقص هست این موجود ناقص هست به آن کمال نهایی نرسیده است.

حالا بعد یک موقع دوستان اشکال نکنند بگویند که مگر دو تا از انبیاء نیستند که ازدواج نکردند بلکه سه تا یکی در حقیقت حضرت عیسی (علیه السلام) است که سیدا و حصورا ازدواج نکرده است یکی حضرت یحیی (علیه السلام) هست و یکی خضر نبی(علیه السلام) است که اگر از انبیاء باشد خضر ازدواج نکرده است این سه تا مشهورهست حالا دیگری اگر باشد این سه تا مشهورهستند که توضیح و تبیین آن را ان‌شاالله بعداً خدمتتان در جلسات آینده که حواسم هست که…

«و من کل شی خلقنا زوجین» خدای سبحان مسیر کمال را نظام وجود را، نه فقط انسان را، بلکه حیوان را، بلکه گیاه را بلکه حتی حتی مواد عالم را، همه چیز را، بر اساس چه چیزی قرار داده است؟ زوجیت.

پس اگر که کسی نظام زوجیت را خدشه دار بکند عملاً یا در حقیقت چی؟ یا در حقیقت عملاً این کاررا نکند یا نه بیاید فلسفه بافی هم برایش بکند حرف هم بزند توجیه هم بخواهد بکند در هر صورتی این چه می شود؟

تعبیری که در مورد مثلاً قوم لوط وارد شد که زوجیت را منحرف کردند یک بحثی را مرحوم علامه طباطبایی (رحمت الله علیه) کردند خیلی بحث زیبایی است می گویند بعضی سنت‌ها یک سنت در حقیقت مربوط به نظام تشریع هست فقط یعنی در عالم اختیارانسان، امر و نهی انسان است فقط در دین هست ووارد شده است بعضی سنت‌ها دین در کنار هستی است دین همان را تایید کرده است همان را تاکید کرده است یعنی هردو یک حقیقت را دارند می گویند دین تاکید همان را کرده بعضی سنت‌ها فقط در عالم انسانی ا ست بعضی سنت‌ها در همه هستی است.

سپس ایشان می‌فرماید آن جایی که سنتی در همه هستی است اگر کسی در مقابل آن قد علم کرد عقاب الهی در مقابل او شدیدترین عقاب هست چون این فراگیری دارد چون این سنت فراگیری زیاده دارد نشان می دهد که نیاز هستی به این اشد است زیادتر است شدیدتر است مقابله با این عقاب شدیدتری را دارد لذا گاهی مسئله این است که سنت را منحرف می‌کنند گاهی سنت را مقابله می‌کنند مثلاً اگر فحشایی ایجاد می شود فحشا سنت را چه کار کرده است؟ منحرف کرده است امااگر قوم لوط یک سنتی را به پامی‌کننددرمقابل ازدواج که آن حالاامروز اسمش را می‌ گذارند نظام همجنس بازی این انحراف نیست این مقابله است.

لذا مقام معظم رهبری هم فرمودند( خیلی بحث دقیقی هست حالا می‌خواهم از این نتیجه بگیریم خیلی بحث دقیقی هست) مقام معظم رهبری هم فرمودند که غرب آن نهایت حرفش و بیانش و تبیینش در همجنس‌ گرایی خودش را نشان می دهد که همه فلسفه وجودی اش با تمام فرهنگش با این که برای ما خیلی عجیب هست که بگوییم همه آن خودش را در این نشان می دهد؟ می گوید بله همه آن خودش را این نشان می دهد. لذا اصرار شان در مذاکرات هسته‌ای که با ما داشتند این بود که ما مجازات همجنس گراها رادر کشور کنترل بکنیم مجازات نکنیم حتی می‌گفتند قانون نمی‌خواهد بکنید ولی مجازات نکنید برایشان مهم بود. درحقیقت برایشان مهم بود که این را بین این همه مسئله این را کنار چه چیزی قرار بدهند؟ کنار بحث هسته‌ای قرار بدهند.

حالا ببینید می‌خواهم آهسته آهسته جلوتر بیایم ببینید این که دیروز کلام مقام معظم رهبری را خواندم که ایشان فرموده بودند که امروز استکبار جهانی صد سال است که دنبال این است که ریشه خانواده را بزند فقط هم در شیعه نه فقط هم در اسلام نه بشریت را ایشان فرمودند.

ببینید روش هایشان چگونه است؟ روش‌هایشان را ببینید وقتی وارد گیاهان می شویم می‌بینیم این‌ها شروع به تولید دانه‌هایی کردند که عقیم هست یعنی چگونه است؟ یعنی شما وقتی این دانه را می‌کارید آن سال به شما محصول می دهد اما محصولی که از این به دست می آید قابل کاشتن دوباره نیست محصول نمی دهد این عقیم هست یعنی این دانه برای بار دوم که کاشته شد محصولش دوباره نمی‌تواند تبدیل به دانه بشود کاری کردند که این دانه یک بار محصول بدهد دفعه دوم دانه‌هایش کار تولید نسل را نتواند انجام دهد به نباتات دیگری مثل… مثلاً شما حساب کنید بعضی از پرتقال‌ها یا بعضی از چیزهای محصولات دیگر ببینید دانه ندارد طوری تغییر می دهند که چه شود؟

دانه نداشته باشد که دانه سبب چه چیزی می شود؟ سبب بقاء می شود. آن وقت ما فکر می‌کنیم عالم وجود بی شعورهست. هر کاری تصرفی در آن خواستیم بکنیم عیبی ندارد آن دانه‌ای را که عقیم کردی تا این را برای خوردن در حقیقت دام یا انسان دادیم این دانه بقاء آن نبات در این دیده نشده است شوق بقاء در او نیست لذا آن دانه عکس العمل منفی در وجود و نتیجه ایجاد می‌کند.

الان حیواناتی را که شبیه‌سازی می‌کنند حیوانات شبیه سازی عمدتا از همین سنخ هست که عقیم شبیه‌سازی می‌کنند به طوری که این حیوان رشد می کند اما قاب آن چیزهایی که آن ها درست می‌کنند. اما قابلیت چه چیزی را ندارد؟ قابلیت زایش که نسل از این ایجاد بشود ندارد شیر زیاد می دهد حالا گوشتش در حقیقت زیاد می شوداما قابلیت زایش برای این چی باشد؟ تولید نسل نشود حالا اگر که زایش نشود چون این ها عمدتاً روی این مسئله دارند کاری می کنند که تولیدش دست کس دیگر نیفتد… این در نظام حیوانی آن در نظام گیاهی ببینید دارند تصرف را در هستی در مقابل سنت هستی که خانواده است و زوجیت «و من کل شی خلقنا زوجین لعلکم تذکرون» با این سنت در تمام هستی دارند با آن مقابله می‌کنند نه فقط عالم انسانی.

آن وقت در عالم انسانی هم از جمله کارهایی که می‌کنند خودتان خبر دارید چه کارهایی دارد می شود که ازدواج و زوجیت زیر سوال برود حالا چه به همجنس‌ گرایی کشیده بشود چه به فرمایش رهبری که این ها عنوانش راگذاشتند ازدواج های سفید وایشان عنوانش راگذاشتند ازدواج سیاه. یعنی یک همزیستی که این همزیستی بر اساس نظام خانواده نباشد نسل درآن ایجاد نشود فقط رابطه باشد نسل ایجاد نشود این مقابله با هستی است این مقابله با هستی اثر مقابل می‌گذارد اثر در حقیقت در مقابل… در قبال این حرف ببینید چقدر زیباست که بگذارید من این روایت را بخوانم. چقدر این روایت زیباست می‌فرماید که: معانی الاخبار صدوق نقل می‌کند که:

عن عمر بن جمیل قال: کنت عند ابی عبدالله علیه السلام مع نفر من اصحابه (با عده‌ای از یاران حضرت خدمت حضرت بودیم) و سمعته و هو یقول (می شنیدیم که حضرت می‌ فرمایند): إِنَّ رَحِمَ اَلْأَئِمَّةِ عَلَيْهِمُ السَّلاَمُ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله و سلم: (رحم ائمه که از رحم پیغمبر است می فرمایند که لَيَتَعَلَّقُ بِالْعَرْشِ يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ. یعنی این متعلق به عرش می شود. یعنی این پیوسته و مرتبط با عرش می شود. حالا این را انشاالله شب های بعد توضیحش رامی دهم. می‌خواهم خلاصه حواسم هم باشد که وقت هم نگذرد. روز قیامت این به عرش متعلق می ‌شود. چرا به عرش؟ حالا بیانش را عرض خواهیم کرد که نحوه تعلقش چگونه است؟ پس رحم آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم ) متعلق به عرش می‌ شود. درباره رحم را دقت بکنید. رحم ائمه… که دیشب عرض کردم ما سه رحم داریم : رحم ارحامی که خانواده است می ‌شناسیم ارتباطات خانوادگی بر اساس رحم. رحم معنوی و ولایی که رحم همین ائمه است که حالا در همین روایت هم می‌ فرماید. رحم رحمانی ارتباط با خدا که همین روایت هم می فرماید. بعد می فرماید: لیتعلق بالعرش یوم القیامه و تتعلق بها… او به عرش متعلق است و رحم مومنین به رحم ائمه متعلق است. و تتعلق بها ارحام المومنین. یقول یارب. اولین منادی در روز قیامت رحم است و اولین کلامی که می‌گوید این است: یقول یا رب صل من وصلنا. خدایا تو با هر کسی که با من مرتبط بود مواصلت داشت رحم را حقش رعایت کرد… حالا این رحم، هم رحم خانوادگی است هم رحم ائمه است. می گوید کسی که این کار را کرد صل من وصلنا. کسی که با ما مواصله کرد تو هم با او مواصله داشته باش تو هم در حقیقت او را رعایت کن. واقطع من قطعنا (هرکسی با ما قطع کرده او را قطع کن). قال فیقول الله تبارک و تعالی: خدا در جواب ندای این رحم می‌فرماید (خیلی زیباست): انا الرحمن و انت الرحم (من رحمانم تو هم رحمی) شققت اسمک من اسمی (اسم تو را از مشتقات اسم خودم قرار دادم.). مشتق معنای لفظی فقط نیست. یعنی رحم را از رحمان مشتق کردم. یعنی حقیقت رحم از کجا کشیده شده؟ از رحمت حق. نازله چیست؟ رحمت حق است. که شققت اسمک من اسمی فمن وصلک (کسی که با تو مواصله داشته باشد به رحمت من متصل شده است) فمن وصلک وصلت و من قطعک قطعت (کسی که از تو ببرد من از او می‌برم) اگر رحمت حق از کسی ببرد چه می شود؟ اگر رحمت حق از کسی ببرد مبتلا به چه می شود؟ مبتلا به عذاب الهی می شود. این گونه نیست سومی داشته باشد. یعنی یا اسمای جلالی قهار است و منتقم است و جبار است و… یا اسمای جمالی رحمت است و خلاصه رافت است و کرامت است و لطف است… کسی که مواصله داشته باشد به رحمان متصل شده است، با اسم رحمان مواجه می شود کسی که مقاطعه داشته باشد قطع کرده باشد این مواصله را نداشته باشد از رحمت دور است وقتی از رحمت دور شد متصل به. …چون انسان فقط و فقط در رجوعش به سوی خداست منتها گاهی به اسم رحمانی حق رجوع می‌کند گاهی به اسم قهر خدا رجوع می‌کند جهنم مظاهر اسم قهر خداست بهشت مظهر اسم رحمت خداست یعنی انسان نمی‌ تواند به خدا رجوع نداشته باشد اگر به رحمت رجوع نکرد حتما به قهر رجوع می‌کند.

انا الرحمن و انت رحیم، شققت اسمک من اسمی، فمن وصلک وصلت و من قطعک قطعت و لذلک… دنبال این روایت امام صادق علیه السلام می فرماید: و لذلک قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم)… چقدر این کلام پیغمبر اکرم(ص) که امام صادق(ع) آن را نقل می کند زیباست: الرحم شِجنة یا شَجنة. هر دو وارد شده است عیبی ندارد حتی شُجنة هم وارد شده. به آن می گویند: مثلثة الفاء یعنی هر سه در فاء آن وارد شده است. شجنة من الله تعالی عزوجل. شجن یک شبکه‌ای است که متصل است، یک قرابت و نزدیکی متصل است. وقتی که می گویند مثلا عروق در هم پیوسته است یا مثلا دست این جوری در یکدیگر چه می شود؟ این دست ها که فرو می رود می‌ گویند مشبک هست در هم فرو رفته است اشتباک دارد مشبک است. می گوید: الرحم شجنه من الله تعالی عزوجل[5] این رحم آمیخته است از رحمت حق، نزدیک ‌ترین راه است به رحمت حق، مشتبک است از رحمت حق، پر است از رحمت حق.

من دارم اهمیت بحث خانواده و ازدواج را امشب به صورت کلان ترسیم می‌کنم تا بحث را بعداً… در ابتدا آن نظام تکوینی و وجودی را ترسیم کردیم، همه هستی. بعد آمدیم در رحم انسانی که این رحم انسانی سه مرتبه کلان دارد یک رحمی است که ارتباط خانواده ها بر اساس این است آن وقت زیبایی آن هم در این است که اساس رحم عضوی است در خانم ها. این رحم به عنوان چیزی است در اعضای وجودی خانم که این رحم است که نسبت‌ها خیلی زیباست از این جا نشئت می ‌گیرد. خیلی این بحث ها در نظام وجودی عظیم هست که خدا این گونه قرار داده است که حالا در شب‌های بعد بیشتر این بحث را مفصل ‌تر بیان خواهیم کرد که چقدر این لطافت دارد این کار که زن مظهر اسمای جمالی حق می‌ شود و مرد مظهر اسمای جلالی حق می شود و این دو تا در حقیقت جمال و جلال با هم کمال پیدا می‌کنند.

اینجا می ‌فرماید که پیغمبر فرمود: این جور که شجنة من الله عزوجل که این نگاه بر اساس رحم انسان را نشان می دهد تا به رحم متصل نشده است این انسان ناقص است بله دوران رحم در کودکی اتصالش به پدر و مادر است. دوران رحم در نوجوانی اتصالش به خانواده است برادر و خواهر و پدر و مادر و ارحام دوران جوانی اتصالش علاوه بر اتصالات قبلی اتصال به چه چیزی هست؟ اتصال به همسرگزینی است که این رحم ادامه پیدا بکند این نسل بقاء پیدا بکند اگر کسی این نگاه را که ان‌شاالله می آوریم روایات را که می فرماید نگاهتان بر این باشد که بقاء نسل را دارید به امر الهی ادامه می دهید که این می شود یکی از آن بالاترین عبادت هایی که حالا روایات دارد که نظیری ندارد. نظیری ندارد.

اما بنا بوده است که در این شب‌ها به مناسبت ایجاد وحدتی که بین حرکت‌های جهادی در سراسر جهان اسلام شکل گرفته است هرشبی را مزین کنیم به نامی از نام شهدای جهادگران کشورهای مختلف. امشب را ان‌شاالله به یاد شهید «صالح علی صماد» از یمن که از فرماندهان یمن بوده و به شهادت رسیده است انشاءلله با نام این شهید هم به یادش هستیم و امیدواریم که این شهدا که در وقت سختی در جاهای مختلف تاپای جان قد علم کردند شفیع همه ما باشند و نظرشان امروز بر همه جهان اسلام و نابودی مشرکان و کافرانی که در مقابل اسلام قد علم کردند انشاءلله قرار بگیرد و موید و ناصر ما باشند انشاءلله.

عشق را افسانه کردی یا حسین عقل را دیوانه کردی یا حسین

در ره معبود بی‌همتای خویش همتی مردانه کردی یا حسین

تا قیامت در دل اهل ولا منزل و کاشانه کردی یا حسین

گرد شمع بی زوال خویشتن عالمی پروانه کردی یا حسین

این آمدن دوستان، نشستن در مجالس امام حسین، مثل پروانگانی است که به عشق آتش، خودش را به آتش می‌زند گاهی پروبال اوهم می سوزد اما شوق وجودیش دوباره او را به آتش می‌زند. این حرارت وجودی امام حسین (علیه السلام) انشاء لله به ما بگیرد ما را بیدار بکند.

جان و مال و هستی خود رافدا در ره جانانه کردی یا حسین

امشب شب دوم محرم است در خانه یاران می روند من قبل از این که در خانه حر بروم یک نکته را عرض می‌کنم:

این نکته شاید کمتر گفته می شود ببینید از زمانی که مسلم شهید شد در نهم ذی الحجه تا ورود امام حسین (علیه السلام ) به کربلا حدودا بیست روز، بیست ویکی دو روز فاصله است. ابن زیاد دراین مدت خیلی از سران شیعه را در کوفه دستگیر و با شکنجه کشت.

از جمله یکی از این‌ها که دلم می خواهد امشب یادش بشود و به گردن ما خیلی حق دارد میثم تمار است. میثم تمار در این بیست و چند روزه به شهادت رسیده است.

از عمره برمی گشت (حج واجب نه عمره) برمی گشت تا برگشت او را گرفتند و بعدهم به یک وضع سختی، دیگه وضعش را شنیدید که با قتل صبر… سه روز بردار بود و وقتی به او گفتند چگونه دوست داری کشته شوی؟ خیلی زیبا گفت مولایم امیرالمومنین (علیه السلام ) فرمودند (شاگرد خاص امیرالمومنین بود) فرمودند که دست و پای تو را قطع می‌کنند زبانت را هم قطع می کنند. گفتند برای اینکه کذب مولایت را ثابت بکنیم دست و پای تو را قطع می کنیم اما زبانت را قطع نمی کنیم با دست و پای بریده او را بالای دار بردند تا تدریجا بمیرد بعد شروع کرد تا بالای دار رفت گفت مردم بیایید آخرین احادیثی که از مولایم علی(ع) شنیدم برایتان بگویم در آن حالت که دست و پایش بریده بوده خون می‌ریخته است و زیر آفتاب بوده است (تصور بکنید) شروع کرد احادیث مولا را خواندن. او را پایین آوردند زبانش راهم بریدند گفتند مولایت راست گفت باید زبانت هم بریده می شد.

اما امام حسین (علیه السلام) وقتی می خواست صبح امروز حرکت بکند گفت آب خیلی بردارید همه ظرف هایشان را پر آب کردند تا وارد شدند نزدیکی های ظهر بود رسیدند به جایی که لشکر حر رسید جلوی این ها را گرفت لشگرحر که رسید در این گرمای سوزان خودشان و مرکب‌ هایشان همه تشنه بودند.

حضرت دارد که به یاران دستور داد بدهید به این ها آب هارا برداشتند به این ها دادند یکی از یاران حر می گوید من دیر رسیدم وقتی رسیدم دیدم یک آقایی آمد شروع کرد هم به من آب داد هم به مرکبم و هم به مرکبم آب پاشید که خنک بشود.

بعد که پرسیدم فهمیدم این خود آقا اباعبدالله (علیه‌السلام) است که وقتی دید بقیه یاران مشغول هستند و آن ها دیر رسیدند و حواسشان به این نیست خود حضرت آمده بود به این دیر رسیده ها و مرکب هایشان آب دادند آب به بدن هایشان هم می پاشیدند خنک بشود.

امام حسین این جوری وارد کربلا شد. درکربلا برای دشمنانش آب آورد که راهش را بسته بودند اما نمی‌دانم که ظهر عاشورا، عصر عاشورا، در آن صحرای سوزان، چه بر سر حسین و یارانش از عطش آمد. صلی الله علیک یا اباعبدالله

[1] . المصباح (للکفعمی) ، ج۱، ص۴۷۲، مصباح الزائر ، ج۱، ص۱۱۸، المزار (للشهید الأوّل) ، ج۱، ص۳۳، بحار الأنوار ، ج۹۷، ص۲۸۳، زاد المعاد ، ج۱، ص۴۵۴، ، البلد الأمین ، ج۱، ص۲۷۶

[2] . [الذاريات: 49]

[3] . [الشورى: 11]

[4] . [الإخلاص: 4]

[5] . معاني الأخبار ، ج۱، ص۳۰۲، بحار الأنوار ، ج۲۳، ص۲۶۵، بحار الأنوار ، ج۷۱، ص۹۵

شب سوم

بسم الله الرحمن الرحیم. الحمد لله رب العالمین و الصلوه و السلام علی محمد و آله الطاهرین و اللعن الدائم علی اعدائهم اجمعین الی یوم الدین.

اللهم کن لولیک الحجة ابن الحسن صلواتک علیه و علی آبائه فی هذه الساعه و فی کلّ ساعه ولیّا و حافظا و قائدا و ناصرا و دلیلا و عینا حتی تسکنه ارضک طوعا و تمتعه فیها طویلا.

ان اشالله از یاران و یاوران و بلکه از سرداران حضرت باشیم صلواتی سرداری عنایت کنید.

باور کنیم که در و دیوار عالم وجود، این سالن ، زمینش و دیوارش و سقفش و تمام آن چه که در اینجاست شهادت بر این صلوات های ما خواهند داد که با چه عشقی و شوری و محبتی این صلوات را فرستادیم. هر چقدر می خواهید این صلوات در وقت شهادتی که نزد خدای سبحان می دهند شورانگیزتر باشد صلوات دوم را بلندتر مرحمت کنید. می فرمایند که؛ ارفعوا اصواتکم بالصلوات فانّها تزیل النفاق.[1] صدای تان را به صلوات بلند کنید تا نفاق از وجودتان برچیده شود. صلوات نفاق افکن بفرستید.

بحثی که در محضر دوستان بودیم به لحاظ فرمایشی که مقام معظم رهبری در ضرورت بحث خانواده، که اساس نظام اسلامی و به تعبیر ایشان بشریت بر این مسئله استوار است و دشمن بشریت –تعبیرات ایشان است – نه دشمن اسلام و شیعه فقط، به دنبال متزلزل کردن آن است تا اساس بشریت را منقرض کند، بحث خانواده است. خانواده یک حقیقتی است و یک سلولی است و یک بنیانی است که اساس هر اجتماعی بر او استوار است که اگر این بنیان متزلزل باشد آن اجتماع متزلزل است. ربطی هم ندارد که این اجتماع مؤمن اند یا کافر اند. در تعبیر روایات این است که اگر کفار به آن روابط خانوادگی بهاء دادند خدای سبحان تفضلاتش را بر آنها نازل خواهد کرد و اگر مؤمنین به این بهاء ندادند و ترک کردند خدای سبحان برکاتش را از آنها خواهد گرفت. چون یک اصل فراگیری در هستی می باشد که مختصّ به انسان هم نیست، در حیوان و نباتات و در حقیقت همه هستی [جاری است].

ببینید اصلا شب و روز آسمان و زمین، که مثنوی خیلی قشنگ می گوید؛ آسمان مرد و زمین زن در خرد/ هر چه آن انداخت این می پرورد. یعنی زمین می شود یک رحِم و آسمان می شود در حقیقت مردی که این رحم را بارور می کند و گیاهان می رویند. یعنی فقط شما نگاه را در نظام انسانی و حیوانی و حتی گیاه نیاورید، شب و روز هم همین سنخ است و آسمان و زمین هم همین سنخ است و همه هستی از همین سنخ است. لذا اصل زوجیت که ﴿مِن كُلِّ شَيۡءٍ خَلَقۡنَا زَوۡجَيۡنِ﴾[2]، همه چیز را زوج خلق کردیم؛ نشان می دهد نظام زوجیت – و به تعبیری خانواده- در همه هستی سرایت دارد. اگر در همه هستی سرایت دارد، ایمان و دین به دنبال تأکید آن است نه ایجاد آن، چون این هست و ربطی به ایمان صرف فقط ندارد، ربطی به انسان صرف هم ندارد. پس دین نیامده که خانواده را بخواهد ایجاد کند بلکه دین آمده که خانواده را مستحکم کند، یعنی آنی که هست را فقط مستحکم کند. راه استحکامش را نشان دهد. و مخالفت با جریان خانواده مخالفت با تمام هستی است.

گاهی کسی مخالفت می کند با روزه گرفتن، می گوییم روزه مربوط به عالم انسانی و دین است، این مخالفت حرام است و گناه کبیره است. اما عقاب این به اندازه خودش است. و یک کسی مخالفت می کند با سریان و جریان ازدواج یا فرزندآوری یا تحکیم خانواده، با این مخالفت می کند و مقابل این می ایستد، کسی که مقابل این می ایستد، فرق می کند با کسی که مقابل روزه گرفتن می ایستد. درست است که هر دو نظام الهی است اما نظام الهی از دستورات خدا مراتب دارد و بعضی مراتبش اگر کسی مقابلش ایستاد قطعا هلاکت است اما بعضی مرابت گناه است. ممکن است گوش آدم را هم جایی بپیچانند که چرا این کار را کردی و بعد هم در آخرت عقابش کنند اگر ترک کند، [عقاب] سرجایش محفوظ است و برکتش را در دنیا از دست بدهد. بله عقاب دارد، اما آن کس که ﴿وَيُهۡلِكَ ٱلۡحَرۡثَ وَٱلنَّسۡلَ﴾[3]؛ حرث زراعت است لذا در قرآن میگویند که ﴿نِسَآؤُكُمۡ حَرۡثٞ لَّكُمۡ﴾[4]، زنان نقش زمین را بازی می کنند. همانطور که زمین رحم است برای دانه های گیاهان تا در او قرار بگیرد و تا به رشد برسد، تعبیر قرآن است – تعبیر قرآن زیباترین تعبیر است- که نساؤکم حرث لکم، زنان زمین اند که رحم هستند که این زمین و رحم؛ فأتوا حرثکم أنّی شئتم، هر گونه ای و هر وقتی که می خواهید می توانید این زمین را و رحم را و خانواده را [در این مسیر قرار دهید که] نطفه بسته بشود. یعنی یک تعبیر بسیار زیبا، چنانچه در زمین آمادگی و اقتضاء هست خدای سبحان این رابطه را در نظام انسانی هم، نظیر این زمین قرار داده [است]. یعنی آفرینش بر یک سبک است. از زمین مادی گرفته تا حقیقت نظام انسانی. ببینید اینها خیلی زیباست.

لذا تعبیر بزرگان این است که هر چه در نظام انسان هست در عالم و هستی نمونه و نظیر مفصلش هست. لذا انسان به تعبیر امیرالمومنین – تعبیر این است که – ؛ أتزعم انک جرم صغیر؛ تو فکر می کنی همین جثه ی کوچک هستی و فیک انطوی عالم الاکبر[5] همه هستی در تو خلاصه شده است. یعنی عالم می شود شرح الانسان. دیده اید که گاهی کتابی می نویستند و سپس آن را شرح می کنند و قرآن را تفسیر می کنند. تفسیر المیزان مثلا 20 جلد است و تفسیر دیگر ممکن است 100 جلد باشد. تفسیر قرآن. قرآن متن می شود و دیگری می شود شرح و تفسیر. در نظام عالم وجود انسان متن است و عالم شرح آن. اگر کسی به عالم با این نگاه نظر کند؛ آن گاه می تواند آن چه در وجودش هست را در بیرون مفصلش را ببیند تا ببیند در درون [خودش] چگونه است. خیلی زیبا می شود. همین نظام خانواده از جمله آن مسائل است که تشبیهاتی که قرآن می کند بیان می کند که حتی زمین و آسمان شرح وجود انسانند. خیلی اینها زیباست.

خب روایتی دیروز عرض کردم، بیان کردیم و در محضرش بودیم، این روایت شریف بیان کرد که رحِم یک حقیقت مراتب داری است و درجات دارد. چون انسان مراتب دارد. ما یک جسمی داریم (بدنی داریم)، یک مرتبه نفسی داریم و یک مرتبه روحی داریم، اینها هر چه بالاتر می رود عظیم تر می شود و گسترده تر می شود. انسان وقتی که از دنیا می رود نفس و روحش جدا شده اند ولی بدنش مانده و وقتی نفس و روح نیستند، بدن رو به فساد می رود. ولی بدن جدا شده و مفارقت [کرده است]. انسان یک بدن دارد و یک نفس دارد که نفس همین حرکات ما که بدن انجام می دهد به واسطه حضور نفس است. یک روح دارد که عظیم تر از نفس است- فعلا نمی خواهیم این[مطلب] را زیاد باز کنیم- هر کدام از این ها رحم دارند. یعنی رحم در مرتبه نفس، رحم یعنی آن رابطه مشابهت که با محبت شکل می گیرد. عرض کردیم رحم از چه نشأت گرفته [است]؟ از رحمن، از رحمت. در خانواده محور محبت، رحم است که بر اساس مادری که در خانواده قرار می گیرد همه افراد- همسر و فرزند- با این تعریف می شوند.

اگر بخواهیم مثال بزنیم – این مثال هم بد نیست که در ذهنتان بماند-؛ وقتی می خواهند یک ساختمان را بسازند آجر دارد و آهن دارد و [چیزهای دیگر] دارد؛ اما چه چیزی اینها را به هم مرتبط و یکپاچه می کند؟ آن ملاتی که – با سیمان و ماسه درست می شود یا قدیم با خاک و آب گل درست می کردند- اینها را به هم می چسباند و متصل می کند. در حقیقت این خانه ملاتش باعث پیوستگی خانه می شود. در نظام خانواده ملات خانواده که باعث می شود افراد خانواده به هم پیوسته شوند محبت است و مظهر محبت کیست؟ مادر. لذا رحم مربوط به مادر است؛ هم به جهت جسمی رحم مربوط به مادر است که انسان، فرزند، در درون مادر و در رحم مادر رشد می کند و مادر همه چیزش را در راه رسیدن و به دنیا آمدن این فرزند هزینه می کند.

یک روایت زیبایی است که جالب است- حال وسط بحث [آن را مطرح کنم]- کسی نزد امام صادق علیه السلام آمد و عرض کرد که آقا من مادری دارم و خیلی پیر و فرسوده و فرتوت شده و فلج هم هست. 15 سال است که خدمتش را می کنم و او را بر دوش می گیرم و حتی بر روی دوش خودم او را از مدینه به حج برده ام. آیا حقوق این مادر را [ادا کرده ام] یا نه؟ حقوقی که بر گردن من داشته را ادا کرده ام یا نه. 15 سال یک مادر فلج را به دوش بگیرد و او را ببرد و بیاورد و تمام کارهایش را خودش متکفلش شود. حضرت فرمود؛ نه. گفت آقا 15 سال است. گفت نه. تعبیر حضرت را ببینید که چقدر زیباست. گفت تو محبت به مادرت می کنی و می دانی که روزی از دنیا می رود و تمام می شود. بالأخره از دنیا میرود [چون] پیر است. اما آن که به تو محبت می کرد، نوع محبتش، لحظه در وجودش – [در وقت] محبت- این تصور نمی آمد که تو تمام می شوی و راحت می شود. او محبت می کرد تا بمانی اما تو محبت می کنی با تمام وجودت هم خدمت می کنی اما در پس پرده این محبت – در ناخودآگاهت- این هست، هر چند ابراز هم نمی کند و نمی خواهی بگویی و دلت نمی خواهد که خطور در دلت پیدا کند، اما هست و می دانی که یک جا بالأخره تمام میشود. خیلی تعبیر[زیباست]. نوع محبت مادر، نوع محبت الهی است. خدای سبحان به مخلوقاتش، محبتش برای ماندن است نه برای رفتن. لذا هر چیزی که در عالم وجود ایجاد می شود تمام شدن ندارد. اگر انسان می میرد بدنش جدا می شود و خودش هست. هیچ چیز که در عالم ایجاد شد[از بین نمی رود].

موسی کلیم است، خدای سبحان خطاب می کند یا موسی انا بُدّک اللازم[6]؛ از من تو ناچاری، اصلا نمی توانی جدا شوی. هر چه راهت را کج کنی و هر چه بخواهی با من قهر کنی راه ندارد. هر طرف که بروی به سمت من می آیی. ﴿فَأَيۡنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجۡهُ ٱللَّهِ﴾[7]، خداست، ﴿أَيۡنَ ٱلۡمَفَرُّ١٠﴾[8]، کجا فرار کنیم؟ کسی آمده بود نزد امام سجاد علیه السلام و عرض کرد آقا من مبتلا به گناه هستم و نمی توانم ترک کنم. چه کنم؟ حضرت فرمود اشکال ندارد. برو جایی گناه کن که روی زمین خدا نباشد. آنجا برای خدا نباشد. جایی گناه کن که خدا نبیند. چند شرط گذاشت. این شخص متوجه شد که[نمی شود]. با یک چیزی گناه که برای خدا نباشد. این شخص چکار باید بکند. هیچ جا که از چشم خدا دور نیست، در شب صندوق خانه ی درهای بسته هم آنجا خدا حاضر و غائبش یکی است. و هیچ جا هم نیست که متعلق به خدا نباشد و در معرض دید خدا نباشد. [متوجه شد] که اگر خدا می بیند و در محضر خداست، با ابزاری است که خدا داده [است]. گفت اگر اینها هم یک وقتی نشد گناه بکن و به خدا بگو من در جهنم تو نمی آیم. اگر می توانی به خدا بگو من در جهنمت نمی آیم. [متوجه شد] که نمی شود و اینها دست او نیست و راه ندارد. تعبیر حدیث قدسی که به موسی کلیم فرمود، یا موسی انا بدّک اللازم، از من ناچاری. نمی توانی جدا شوی. شما فکر می کنید که می تواند انسان از پدرش جدا شود و از مادرش جدا شود. و بگوید من این پدر و مادر را نمی خواهم یا می می خواهم کس دیگر پیدا کنم یا اصلا نمی خواهم. می گوید اگر تو قهر کردی رابطه قطع نمی شود. پدر و مادر مثل خدا – دقت کنید؛ این مثال که می گویم [در حد] مثال است.- همان گونه ای که خدای سبحان انسان نمی تواند از بِبُرد حتی اگر ظالمترین است و حتی اگر بدترین است و معصیت کارترین است، نمی تواند از خدا جدا شود در نظام وجود، راه ندارد، انسان نمی تواند از پدر و مادرش بگوید من نمی خواهم. اصلا خون او در رگ توست و اصلا تمام نظام ژنتیک او در وجود توست. اگر توانستی سلول هایت را به گونه ای عوض کن که آثار وجود او نباشد می توانی رابطه را قطع کنی. ببینید خدا چه کرده با ما. نزدیک ترین رابطه – که رابطه خانوادگی است- شبیه رابطه با خودش قرار داده [است]. البته با حفظ همان تنزیه خدا، تسبیح خدا، با حفظ آن. ﴿لَيۡسَ كَمِثۡلِهِۦ شَيۡءٞ﴾[9]، با حفظ اینکه شبیه او کسی نیست و چیزی نیست اما ملاک واحد است.

داشتم این را عرض می کردم که ملات خانواده محبت است و این ملات مظهر تامّش مادر است لذا موسی کلیم دارد که حدود 3400 بار با خدا کلام و گفت و گو داشت. آخرین کلامی که خدا با موسی کلیم داشت، به خدای سبحان عرض کرد که خدایا اوصنی، به من یک سفارشی بفرمایید. آنجا دارد که سفارش شد به اینکه اوصیک بأمّک. هفت بار در روایتی و در روایتی سه بار. سوال کرد؛ ربّ اوصنی. به من یک سفارشی[بفرما]. اوصیک بأمک. اوصیک بأمّک.[10] مادر ریشه است و رحم است و پدر نطفه را در رحم قرار می دهد اما این نطفه نه ماه مهمان مادر است. اصل الاقتضاء و استعداد را پدر ایجاد می کند با نطفه، اما این نطفه در دامنه وجود مادر به فعلیت می رسد که کدام فعلیت [جریان یابد]. ببینید خانواده و هر جایی که دست بگذارید و هر مرد و زنی و هر کودکی و بزرگی را [که در نظر بگیرید] حتما از ریشه پدر و مادر خلق شده است. حال نگویید ﴿إِنَّ مَثَلَ عِيسَىٰ عِندَ ٱللَّهِ كَمَثَلِ ءَادَمَ﴾[11]، که آدم را از تراب خلق کرد و عیسی را هم از مادر فقط خلق کرد. آنجا هم در حقیقت چه بود؟ فتمثل لها بشرا سویّا. جبرئیل به صورت یک انسانی بر مریم نازل شد که آیه قرآن [می فرماید] ﴿فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرٗا سَوِيّٗا١٧﴾[12]. به صورت یک بشر ظاهر شد و آنجا در حقیقت مریم باردار شد از جبرئیل به امر الهی تا عیسی متولد شد که یک خلق ویژه است که در قرآن آمده [است]. اساس نظام خانواده با این نگاه یک نظام عظیمی است که محور این خانواده بر مادر است که مظهر جمال حقّ و مهر و عطوفت و محبت حقّ است.

ببینید بعضی ها آمده اند و مرد را اصل بگیرند و زن را قیاس کنند و بگویند باید حقوق مساوی مانند مرد داشته باشد. این ظلم به حقّ زن شده و بعضی در مقابل این آمده اند و زن را اصل گرفته اند و خواسته در حقیقت بگویند اساس[زن است]. نه زن و مرد در نظام انسانی، در نظام وجودی دو حقیقتی هستند مکمل هم – دقت بکنید- که همچنان که خدا اسماء جمالی – اسماء جمالی یعنی اسماء مهر اسماء محبت، مثل رئوف و رحیم و رحمن و لطیف، این اسماء جمالی- و اسماء جلالی دارد –مثل قهار و مثل منتقم و مثل جبار؛ اینها اسماء جلالی حق است که یک سیطره و ابهت در آن است- می گوید همچنان که خدا اسماء جمالی و جلالی دارد، انسان به عنوان انسان مظهر است و به شیطان خطاب می کند که چرا سجده نکردی به آن چیزی که خلقت بیدیَّ، با دو دستم او را خلق کردم – خدا می فرماید- با دو دستم یعنی دو دست چه ؟ دو دست جمال و جلال. انسان تنها موجودی است که مظهر تمام اسماء الهی است. لذا وقتی آدم را خلق کرد ﴿وَعَلَّمَ ءَادَمَ ٱلۡأَسۡمَآءَ كُلَّهَا﴾[13]، همه اسماء را به آدم تعلیم داد، یعنی آدم مظهر تمام اسماء الهی شد. این اسماء جمالی و جلالی در وجود انسان ظهورش به این است که اسماء جمالی در زن بروز می کند و اسماء جلالی در مرد بارز می شود. و وقتی این دو در کنار هم قرار می گیرند مظهر تمام اسماء الهی می شوند. یعنی یک حقیقت مکمل. به واسطه همین مظهریت مأموریت های زن و مرد مناسبت این مظهریت تعریف می شود مأموریت های هر کدام. لذا زن مظهر مهر و عطوفت و پیوستگی می شود و اگر در حقیقت زن نباشد – تعبیر قرآن این است که- خلق کردیم شما را ﴿لِّتَسۡكُنُوٓاْ إِلَيۡهَا﴾[14] تا سکونت ایجاد شود. مرد وقتی می رود خانه، اگر این خانواده قوامش صحیح باشد و درست مأموریت ها درست تعریف شده باشد، از تمام تشویش ها و اضطراب ها وقتی به خانه می رسد سکونت و آرامش ایجاد می شود و از طرف دیگری مرد مظهر سطوت و جلال و اعتماد و قدرت[است]، تا چه بشود؟ تا زن با اتکای مرد در خانه- یا در کاری که به عهده اش هست- بهترین آرامش را پیدا کند. لذا می گوید؛ ﴿ٱلرِّجَالُ قَوَّٰمُونَ عَلَى ٱلنِّسَآءِ﴾[15]، البته این قوامون به این معنا نیست که هر کاری می خواهد بر سر زن پیاده کند، نه؛ یعنی در مأموریتش مرد باید چه باشد؟ مظهر قوام خانواده باشد، با آن نظام هیبت که زن به او اعتماد پیدا کند.

اگر مردی خصوصیت زنانه پیدا کرد، و زنی خصوصیت مردانه پیدا کرد، این نقص است یا کمال؟ این نقص است. با اینکه – دقت کنید که این نکات دقیق است- با اینکه زن که مظهر جمال است تمام اسماء جلال هست ولی نهفته و پنهان. که اگر جایی لازم شد همین زن، مردانه قیام کند. چنانچه داشته ایم؛ وقتی که در جنگ احد لشگر احد شکست خورد و به ظاهر مسلمان ها در آن تنگه ای که عبور کردند و خالد بن ولید و یارانش شکست دادند و آن تنگه احد را [تصرف کردند] و هم از پشت حمله کردند، مسلمان ها فرار کردند. سه نفر ماندند؛ امیرمومنان مانده و ابودجانه انصاری مانده – طبق برخی نقل های تاریخی – و ام ایمن مانده [است]. یک خانم که آنجا شمشیر به دستش گرفته و دفاع کرده[است]. یعنی اگر [موقعیتش ایجاد شود] و لازم شد این اسماء مختفی ظاهر می شود و آشکار می شود. چنانچه در مرد هم نظام مهر و محبت هست و خالی از مهر و محبت نیست. اما کمال مهر و محبت را زن در حقیقت نشان می دهد و اگر لازم شد در جایی که – جایی که خانواده گسسته شد – آنجا مرد می تواند با این اسماء خانواده را حفظ کند در وقت ضرورت. اما در حالت عادی باید مأموریت زن و مرد تعریف شده باشد. دقت بکنید که این ها در خانواده ها [رعایت شود].

خانمی نزد من آمده بود از دانشجوها – در وقتی که دانشگاه زیاد بود- آمد و گفت؛ حاج آقا کسی خواستگاری من نمی آید. با اینکه خانم خیلی متشخص و خانواده دار [بود]. من دیدم این حرف زدنش مردانه شده است. یعنی نوع صوتش و صدایش مردانه است. به او گفتم شما چه می کنید؟ گفت چکار [می کند] و توضیح داد. الان نمی خواهم آن جزئیات را [بیان کنم]. گفتم نوع کاری که تو می کنی خصوصیت تو را مردانه کرده [است]. مرد برای زندگی اش احتیاج به زن دارد نه مرد؛ و اگر خصوصیاتت مردانه شد، مرد با تمام ظواهری که ممکن است از شما مطلوب باشد اما خصوصیات مردانه که در تو فعلیت یافته او را از تو [فراری می دهد] و نمی تواند با تو أنس پیدا کند. یا اگر جلو و [چند بار] صحبت می کند دیگر نمی آید. همین طرف هم مرد اگر خصوصیات زنانه پیدا کند و ضعیف النفس باشد و قابل اتکاء نباشد، زن نمی تواند به راحتی بپذیرد.

پس خانواده اساسی است که بر دو محور اسماء الهی و ظهور اسماء الهی – جلال و جمال- استوار است که مرد مظهر اسماء جلالی – کار کردن و اعتماد به نفس و ایستادن و استقامت وپشتکار – و از آن طرف زن مظهر رأفت که تعبیری که امیرالمومنین علیه السلام دارد که المرأة ریحانة و لیست بقهرمانة[16]، در همین جا تعریف می شود. که زن گل است و خوشبو است و قهرمان صحنه های جنگ بیرونی نیست. نمی خواهد بگوید اگر جنگی پیش آمد و زنی در آنجا بود تسلیم می شود. می گوید نه؛ اما مأموریت زن این است که در تحکیم نظام خانواده نقش ریحانه و مهر و عطوفت را بازی کند. خیلی از مردها ناخواسته و نابلد سوق می دهند زن را به سمتی که آن مأموریت برایش نیست و خیلی از زن ها ناخواسته سوق می دهند مرد را به سمت آن مأموریتی که برایش نیست. لذا دو پادشاه در اقلیمی نگنجند. وقتی دوتا شدند مرد، یک خانواده از دو پادشاه رنج می برد. نمی توانند دو پادشاه در اقلیمی بگنجند چون هر دو می خواهند پادشاهی کنند و نمی شود. دقت کردید.

خب تا اینجا بحث بر این قرار گرفت که یک حقیقت مکملی است بین زن و مرد که این حقیقت مکمل خانواده را تشکیل می دهد. اما درون خانه اساس بر محوریت زن است که مهر و عطوفت و ملات و استحکام را به دنبال می آورد و اساس در بیرون بر اساس اتکاء به مرد که آن استقامت و پشتکار و آن حالت مظهر اسماء جلالی[به اوست]. منافاتی ندارد که زن کمک کند به مرد در کار بیرون و منافاتی ندارد که مرد در کار خانه کمک می کند به خانه، اما اساس باید اصل در مأموریت مرد تعریف شده باشد و اصل در مأموریت زن هم تعریف شده باشد. دقت می کنید. دو تا با هم نمی خواهند یک کار را مساوی هم انجام دهند. خب اگر این نگاه را دیدیدم این می شود خانواده در نظام رحم طینی و بدنی و جسمی. یک مقدار بالاتر می آید؛ انسان نفس دارد؛ در مرتبه نفس انسان یک رحم دیگر در کار است. پیغمبر اکرم می فرماید که أنا و علی ابوا هذه الأمه[17] من و علی پدران این امت هستیم. این پدری چه پدری است که این همه بچه دارد؟ پدر جسمی نیست. أنا و علی ابوا هذه الامه ما پدران این امت هستیم. در نظام روحی و نفسی، پیغمبر اکرم و امیرالمومنین پدر می شوند. حال ببینید به امام زمان ما چه می گوییم؟ یکی از القاب امام زمان چیست؟ اباصالح. آیا امام زمان فرزندی به نام صالح دارد که به او اباصالح می گوییم؟ نه؛ اما هر صالحی به هر مرتبه از صلاح که دارد پدرش کیست؟ امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است. این أب و پدر بودن؛ در رسومات نظام های مذهبی سابق هم بوده، مثلا اگر ببینید در نظام های حتی صوفیانه به کسی که قطب بوده می گفتند بابا. مثلا می گفتند بابارکن الدین شیرازی، بابا افضل کاشی، بابا. بابا یعنی آن کسی که رشد معنوی در نظام وجودی با او محقق می شود و تربیت با او محقق می شود. دقت کردید که آن هم بابا می شود. پس یک پدر، پدر ظاهری است در نظام جسمی و مادر . ما در حقیقت فاطمه سلام الله علیها، لقبی که حضرت دارد ام ابیها [است]. فاطمه سلام الله علیها ام المومنین است چون پیغمبر أب همه مومنین است و ایشان هم مادر همه مومنین می شود. پس فاطمه سلام الله علیها در نظام وجودی مادر همه ماست. امیرمومنان پدر همه ماست. اگر انسان باور کرد. در روایت می فرماید –روایت دارد- امیرالمومنین و اهل بیت پدران شما هستند و محبت شان نسبت به شما به تفاوت وجودی شان با پدران شماست. پدر شما با امیرالمومنین از جهت تفاوت وجود چقدر متفاوت است مرتبه شان، محبت آنها هم به همین نسبت –نسبت به شما – مضاعف است.

اگر ما باور کنیم که ائمه، حضرات معصومین و امام حسین علیه السلام مثلا در این جلسات، محبتش به ما از پدر مهربان هزاران – هزاران می گویم به خاطر کمبود لفظ- هزاران برابر بیشتر از پدر مهربان است به ما. اگر هزاران برابر محبتش بیشتر باشد چگونه با ما [برخورد] می کنند الان؟ دستشان هم باز است. می بینند و ارتباط دارند، چگونه ما را تحویل می گیرند؟ اگر باور کردیم در ارتباطاتمان، حالمان متفاوت می شود. سختی و راحتی، سختی و راحتی می شود که آنها برای رشد ما ایجاد می کنند. عاشقم بر لطف و بر قهرش به جدّ / وین عجب من عاشق این هر دو ضد، که آنجا این قهرش هم می شود مظهر لطفش. پدر که بچه را رها می کند تا راه بیفتد، مادر که بچه را رها میکند تا راه بیفتد، زمین هم می خورد و گریه هم می کند، این لطف است یا قهر است؟ لطف است دیگر . ولی زمین خوردن دارد و درد دارد و گریه دارد. چون اگر راه نیفتد این در حقیقت[نقص است]. لذا خیلی از اوقات سختی ها برای راه افتادن ماست ، سخت ها در نظام معنوی، ﴿أَخَذۡنَٰهُم بِٱلۡبَأۡسَآءِ وَٱلضَّرَّآءِ لَعَلَّهُمۡ يَتَضَرَّعُونَ٤٢﴾[18].

پس خلاصه بکنیم که نظام خانواده نظام همه هستی است و انسان سریع ترین راهش در قرب الی الله از طریق رحِم است و مظهر رحم پدر و مادر در خانواده و فرزند و همسر در خانواده است. حالا این را بیشتر عرض خواهیم کرد.

عشق را افسانه کردی یا حسین/ عقل را دیوانه کردی یا حسین/در ره معبود بی همتای خویش/ همتی مردانه کردی یا حسین. بعضی از شهدای کربلاء مادرهایشان هم حضور داشتند و این جوان مقابل مادرش تکه تکه شده تا به شهادت رسیده است. و این خیلی سنگین است که مادری که مظهر مهر و عطوفت و محبت –همان گونه که عرض کردیم- بقاء بچه را تا تمامش می خواهد و این تصوری برای فناء او ندارد در مقابل این مادر بچه به شدیدترین وجه شهید شود.

یکی از اینها نوجوانی است که یک افتخاری در کربلاء –ویژه خودش – ایجاد کرد که این نوجوان وقتی که آمد و از حضرت اذن میدان خواست فقط در مقاتل ذکر شده که کسی آمد که قتل ابوه فی المعرکه، قبلش پدرش شهید شده بود، آمد خدمت امام حسین علیه السلام و اجازه میدان خواست. حضرت فرمودند تو نرو پدرت شهید شده و مادرت هم در لشکر هست و شاید برایش سخت باشد. گفت آقا جان مادرم مرا فرستاده که قبل از شما، من به شهادت برسم. وقتی این جوان و نوجوان وارد میدان شد تعبیر این است که با این بیت خودش را معرفی کرد که؛ امیری حسین و نعم الامیر/ سرور فؤاد البشیر النذیر[19]؛ من اسمی ندارم، من هیچ حیثیتی ندارم، فقط حیثیت من این است که منتسب به حسینم و امیرم امام حسین است. این جوان را جاودانه کرد. اما دو جوان دیگر هم بودند در لشکر که مادرشان حضور داشت. فرزندان زینب. عون و محمد. وقتی که اهل بیت به میدان می رفتند این دو جوان هم وارد میدان شدند و اذن خواستند از حضرت، اما عجیب این است که تا وقتی که اینها به شهادت رسیدند، با اینکه علی اکبر اولین شهید اهل بیت بود، وقتی علی اکبر به شهادت رسید، زینب سلام الله علیها نقل شده که قبل از امام حسین بالاسر جنازه علی اکبر رسید اما وقتی این دو جوان به شهادت رسیدند و حضرت اینها را برمی گرداند به خیمه ها این مادر حتی از خیمه ها خارج نشد. زینبی که در انتهای محبت بود، زینبی که مظهر محبت بود، حتی از خیمه خارج نشد، که به امام عرض کند این بچه های من ارزشی نداشتند تا در مقابل شما و پیش روی شما به شهادت برسند. امام چشمش به چشم زینب نیفتد. صلی الله علیک یا اباعبدالله صلی الله علیک یا اباعبدالله.

[1] . الکافي ، ج۲، ص۴۹۳، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال ، ج۱، ص۱۵۹، مکارم الأخلاق ، ج۱، ص۳۱۲، المحتضر ، ج۱، ص۷۶، الوافي ، ج۹، ص۱۵۱۸، وسائل الشیعة ، ج۷، ص۱۹۲، وسائل الشیعة ، ج۷، ص۲۰۰، بحار الأنوار ، ج۹۱، ص۵۹،، بحار الأنوار ، ج۵۷، ص۶، إقبال الأعمال ، ج۱، ص۲۶۰، بحار الأنوار ، ج۴۶، ص۱۰۳، بحار الأنوار ، ج۹۵، ص۱۸۶، عوالم العلوم ، ج۱۸، ص۱۵۲، ، المناقب ، ج۴، ص۱۵۸، تفسير الصافي ، ج۳، ص۴۰۳، تفسير نور الثقلين ، ج۳، ص۵۴۷، تفسير نور الثقلين ، ج۳، ص۵۸۴، تفسير كنز الدقائق ، ج۹، ص۱۹۸، تفسير كنز الدقائق ، ج۹، ص۲۶۷

[2] . [الذاريات: 49]

[3] . [البقرة: 205]

[4] . [البقرة: 223]

[5] . الوافي ، ج۲، ص۳۱۹، تفسير الصافي ، ج۱، ص۹۲، دیوان امام علی علیه السلام ، ج۱، ص۱۷۵

[6] . اين روايت در جوامع روائى يافت نشد، در كتب عرفا آمده است. ر.ک: الحكمة المتعالية في الأسفار العقلية الأربعة، الملا صدرا، ج1، ص159.

[7] . [البقرة: 115]

[8] . [القيامة: 10]

[9] . [الشورى: 11]

[10] . وسائل الشیعة ، ج۲۱، ص۴۹۲، کلیات حدیث قدسی ، ج۱، ص۱۱۸، الأمالی (للصدوق) ، ج۱، ص۵۱۱، روضة الواعظین ، ج۲، ص۳۶۸، مشکاة الأنوار ، ج۱، ص۱۶۲، بحار الأنوار ، ج۱۳، ص۳۳۰، بحار الأنوار ، ج۷۱، ص۶۶، مستدرك الوسائل ، ج۱۵، ص۱۸۱، ، الأمالی (للمرتضی) ، ج۲، ص۲۸۴، تفسير كنز الدقائق ، ج۱۴، ص۳۹۴، تفسير نور الثقلين ، ج۵، ص۶۵۰

[11] . [آل عمران: 59]

[12] . [مريم: 17]

[13] . [البقرة: 31]

[14] . [الروم: 21]

[15] . [النساء: 34]

[16] . من لا یحضره الفقیه ، ج۳، ص۵۵۶، مکارم الأخلاق ، ج۱، ص۲۱۸، الوافي ، ج۲۲، ص۸۰۰،، نزهة الناظر ، ج۱، ص۵۸، خصائص الأئمة علیهم السلام ، ج۱، ص۱۱۶، من لا یحضره الفقیه ، ج۴، ص۳۸۴، تحف العقول ، ج۱، ص۶۸، بحار الأنوار ، ج۷۴، ص۱۹۶، بحار الأنوار ، ج۷۴، ص۲۱۷، ، کنز الفوائد ، ج۱، ص۳۷۶، بحار الأنوار ، ج۱۰۰، ص۲۵۳، الکافي ، ج۵، ص۵۱۰، الوافي ، ج۲۲، ص۸۰۰، وسائل الشیعة ، ج۲۰، ص۱۶۸، ، أعلام الدین ، ج۱، ص۲۸۶، كشف المحجة ، ج۱، ص۲۱۸، بحار الأنوار ، ج۱۰۰، ص۲۵۲

[17] . تفسير العسکری علیه السلام ، ج۱، ص۳۳۰، المناقب ، ج۳، ص۱۰۵، تفسير الصافي ، ج۱، ص۱۵۰، تفسیر البرهان ، ج۴، ص۳۰۷، بحار الأنوار ، ج۲۳، ص۲۵۹، بحار الأنوار ، ج۶۶، ص۳۴۳، تفسير كنز الدقائق ، ج۲، ص۶۵،، كمال الدين ، ج۱، ص۲۶۱، اثبات الهداة ، ج۲، ص۷۸، بحار الأنوار ، ج۱۶، ص۳۶۴، بحار الأنوار ، ج۲۶، ص۳۴۲، بحار الأنوار ، ج۳۶، ص۲۵۵، عوالم العلوم ، ج۱۵، ص۲۴۴، عوالم العلوم ، ج۱۵، ص۲۸۹، ، المناقب ، ج۳، ص۱۰۵، تفسیر البرهان ، ج۴، ص۳۷۲، بحار الأنوار ، ج۳۶، ص۱۱، ، علل الشرایع ، ج۱، ص۱۲۷، عيون الأخبار ، ج۲، ص۸۵، تفسير نور الثقلين ، ج۴، ص۲۳۸، تفسير كنز الدقائق ، ج۱۰، ص۳۲۱، ، الإنصاف ، ج۱، ص۲۰۰، معاني الأخبار ، ج۱، ص۵۲، تفسير الصافي ، ج۴، ص۱۶۵، بحار الأنوار ، ج۱۶، ص۹۵، ، مائة منقبة ، ج۱، ص۴۶، روضة الواعظین ، ج۲، ص۳۲۲، متشابه القرآن و مختلفه ، ج۱، ص۲۲۹، سعد السعود ، ج۱، ص۲۷۵، الصراط المستقيم ، ج۱، ص۲۴۲، تأويل الآيات ، ج۱، ص۱۳۵، الوافي ، ج۱۰، ص۳۶۳، تفسير الصافي ، ج۴، ص۱۶۵، تفسير الصافي ، ج۵، ص۵۲، تفسیر البرهان ، ج۴، ص۳۷۲، تفسير نور الثقلين ، ج۴، ص۲۳۷، ، تفسیر البرهان ، ج۲، ص۷۷، مجموعة نفیسة ، ج۱، ص۱۷۴

[18] . [الأنعام: 42]

[19] . بحار الأنوار ، ج۴۵، ص۱۳، عوالم العلوم ، ج۱۷، ص۲۶۷، المناقب ، ج۴، ص۹۹، تسلیة المُجالس ، ج۲، ص۲۹۷

شب چهارم

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله رب العالمین و الصلاة و السلام علی محمد و آله الطاهرین و اللعن الدائم علی اعدائهم اجمعین الی یوم الدین.

اللّهُمَّ كُنْ لِوَلِيِّكَ الحُجَّةِ بْنِ الحَسَنِ صَلَواتُكَ عَلَيْهِ وَعَلَى آبائِهِ فِي هذِهِ السَّاعَةِ وَفي كُلِّ ساعَةٍ وَلِيّاً وَحافِظاً وَقائِداً وَناصِراً وَدَلِيلاً وَعَيْناً حَتَّى تُسْكِنَهُ أَرْضَكَ طَوْعاً وَتُمَتِّعَهُ فِيها طَوِيلاً.

ان شاء الله از یاران یاوران و بلکه سرداران حضرت باشیم، صلواتی سرداری مرحمت کنید.

یک ارض بیرونی داریم که این زمین است و عالم است یک ارض وجودی داریم که وجود من است. اگر در این دعای شریف عرض می‌ کنیم حتی تسکنه ارضک طوعا، یک وقت تقاضای این می کنیم که امام زمان ظهور بکنند و همه ی عالم را به توحید آراسته بکنند؛ همه جا بشود اطاعت حق، یک موقع می گوییم قبل از اینکه آن بخواهد محقق بشود بلکه مطلوب هم است، تقاضای اولیه ی من این است که عرض وجود من به طاعت حق آراسته شود و به ولایت امام آراسته شود که حتی تسکنه ارضک طوعا، خدایا در ارض وجود من امام را حاکم کن به طوری که تمام دغدغه ی من، تمام اعمال من، برای این باشد که اطاعت امام در این وجود بیشتر صورت بگیرد حتی تسکنه ارضک طوعا و تمتعه فیها طویلا و این اطاعت دائم باشد. نه اینکه حالا ماه محرم می‌ شود دلم با امام حسین علیه السلام که بیشتر آشنا شد، سکونت ولی الهی در وجودم شدیدتر بشود، خوب است، خیلی عالی است اما به عنوان نقطه ی آغاز [خوب است] و ادامه‌ اش را بخواهیم که ملکه بشود حتی تسکنه ارضک طوعا و تمتعه فیها طویلا[1]، این حالت در من دوام پیدا بکند؛ این را می گویند فرج شخصی، یعنی ظهور حضرت در وجود من محقق شد. وجود من به اطاعت حق و اطاعت ولی الهی آراسته شد و این اطاعت در وجود من دوام پیدا کرد؛ این می شود فرج شخصی.

فرج شخصی در بین مومنین مقدمه است برای فرج عمومی یعنی اگر این فرج در بین عده‌ ای محقق شد، این آماده می‌ کند جمع را برای اون فرج عمومی. ان‌ شاءالله خدای سبحان، وجود ما را مَسکن اماممان قرار بدهد اطاعت اماممان در وجودمان پر بشود و این اطاعت دوام پیدا بکند، هر چقدر دوست داریم این حالت را، صلوات دوم را بلندتر مرحمت کنید.

در خانه ی امُ الائمه که برویم، سرور ایشان سرور همه ی امامان است؛ اُمّ است، مادر است. هر چقدر دوست داریم دل حضرت زهرا را خرسند کنیم تا سرور ایشان و خرسندی و رضای ایشان، رضای الهی را برای ما به دنبال بیاورد، صلوات سوم را بلندتر و با معرفت و محبت بیشتر بفرستید. کاش به ما نشان می‌ دادند که نور این صلوات‌ ها چه کاری در عالم و غوغایی به پا می‌ کند، کاش؛ که اگر این بود حال ما در ارتباط با صلوات طور دیگری بود. ان شاءالله خدای سبحان صلوات‌ های ما را مقبول درگاه خودش قرار بدهد و شفیع ما باشند و سیم ارتباطی و اتصال ما با حضرات باشد ان شاءالله.

بحثی که در محضرش بوده ایم، عنوان بحث خانواده ولایی بود به این عنوان که نظام زوجیت و خانواده در همه ی هستی هست؛ کاری هم به انسان تنها ندارد کاری هم به ایمان ندارد. همه ی هستی پر است از رابطه زوجیت که ﴿وَمِن كُلِّ شَيۡءٍ خَلَقۡنَا زَوۡجَيۡنِ﴾[2]، همه ی هستی را ما زوج خلق کردیم، خدای سبحان می‌ فرماید. این یک نکته بود که گذشت.

نکته ی دیگر این بود که رحم که خانواده و ارتباط از او نشأت می‌ گیرد که می شود ارحام. درست است آن همخوانی و آن نظام ارتباطی که محبت هم در همین دایره شکل می‌ گیرد، مراتب دارد. یک مرتبه ی این رحم چه هست؟ همین خانواده ی عادی است که می‌ شناسیم و می‌ بینیم که این هم کاری به ایمان ندارد. یک خانواده ی کافر هم که باشند، پدر دارند، مادر دارند، فرزند دارند، خواهر، برادر، عمه، خاله، ارحام اند ارتباط نسبی دارند با یکدیگر و سببی، این نسبت است. این یک مرتبه ی رحم است مرتبه ی دیگر رحم این است که در روایات می فرماید –حال ان شاءالله روایتش را باز می خوانیم– که رحم فقط این نیست و انسان مراتب دارد، یک جسم و بدن دارد و یک رحم به لحاظ بدن دارد، همین رحمی که می شناسید. انسان نظام نفس و روح دارد و یک رحم نسبت به نظام نفس و روح دارد. لذا در روایت می‌ فرماید که –پیغمبر می‌ فرماید–انا و علی ابوا هذه الامه[3]، ما هم پدر هستیم، درست است؟ ما هم پدر هستیم. پدر یعنی –لذا در روایت هم دارد که تو سه پدر داری: یکی همین پدری است که سبب به دنیا آمدنت است، یکی پدری است که معلم توست ابٌ یعلمک آن پدری که معلم تو هم هست، او هم پدر است انسان را در نظام معرفتی و علمی رشد داد است. آن هم یک نحو رحم است. أب رحم ایجاد می کند و أبٌ یزوجک[4]، پدر زن انسان هم جزء پدر حساب می شود. این هم یک نحو نسبت پدری [است] چون انسان با همسرش یک واحد را تشکیل می دهند، دو تکه ی مکمل هم هستند، لذا پدر زن هم چه هست؟ به همین نسبت، نسبت به این مجموعه، همین طوری که پدر شوهر برای زن پدر است، پدر زن هم برای مرد چه هست؟ آن هم پدر است. ببینید این هم یک رحم است که حتی در ازدواج [هم دیده می شود]. پس یک رحم می شود رحم خانوادگی، یک رحم گسترده‌ تر می‌ شود رحم ازدواج که انسان [وقتی ازدواج] می‌ کند، پدر زن یک رحم می شود و بالاتر پدری که معلم انسان است یک رحم می شود و بالاتر پدری که پیغمبر است و امیر مومنان است.

سپس می‌ رسد تا بالاتر که خدا می‌ فرماید که أنا الرحمان و أنت الرحم، تو رحمی، منم هم رحمان [هستم] شققت اسمک من اسمی، تو مشتق از من شدی پس می‌ فرماید فالرحم شجنة من الرحمن[5]، رحم که در بین شما هست مراتبش، شجنه و نشأت گرفته و شعبه ای از رحمت الهی است. پس انسان با خدا هم رحم پیدا می‌ کند منتها با اسم رحمان الهی، درست است؟ این ها را دقت بکنید. عرض کردم دیروز، این نکته خیلی مهم است، انسان همین طوری که نمی‌ تواند از خدا ببرد، امکان ندارد؛ هیچ کافر مطلقی، فرعون و نمرود هم امکان ندارد از خدا ببرند؛ چرا نمی‌ توانند از خدا بِبُرند؟ چرا نمی‌ توانند؟ چون خالقی که علی الدوام خلق او را دارد انجام می دهد (محقق می کند) خداست. بریدن از او نبودن اوست. روزی او را چه کسی می دهد؟ خدا می دهد، امکان بریدن نیست. هرچه پشت بکند، امکان بریدن نیست؛ چون خالق دیگری نیست، رابطه ی دیگری نیست.

تعبیر موسی کلیم این بود که –حدیث قدسی– یا موسی أنا بدک اللازم[6]، از من ناچار هستی. در نظام خانواده هم انسان اختیار ندارد پدر و مادرش را عوض کند، راه ندارد. نسبت بین پدر و مادر در روابط نسبت [غیر قابل تبدیلی است]. بله انسان می تواند بعضی روابطش را تغییر دهد، دوستانش را تغییر دهد، بگوید من این دوست را نمی پسندم، خداحافظ شما، دیگر با شما کاری ندارم ، عیب ندارد چون رابطه ی واجب نیست؛ هر چند آن هم برای خودش حدودی دارد و باید رعایت بشود اما واجب نیست. بعضی از روابط واجب است. یعنی واجبه، نه واجب شرعی، واجب است یعنی لزوم عقلی، یعنی راهی ندارد. تو نمی‌ توانی پدرت را خودت انتخاب کنی، تو نمی‌ توانی مادرت را خودت انتخاب کنی، تو دست خودت نیست برادر و خواهرت را انتخاب بکنی، این‌ ها در نظام وجودی برای تو فرض اند، لازم اند، امکان جدا شدن از این‌ ها را ندارید حتی اگر از دنیا بروند یا بروی از دنیا، تفاوتی ندارد. این رابطه برقرار است، این جزء شئون شماست، مرتبط با شماست همان طوری که خدا امکان ندارد انسان از او قطع بکند، از رحم جسمانی که پدر و مادر و نزدیکان و این ها باشند که روابط اجباری انسان است، حق آن جا هم قطع شدنی نیست. این هم یک نکته ی دقیقی است که نسبت بین این دو [قطع شدنی نیست].

نکته ی دیگر این است که نزدیک‌ ترین راهی که خدا برای شناختن خود قرار داد است که انسان بفهمد خدا چیست؟ چگونه است؟ چه رابطه‌ ای دارد؟ نزدیک‌ ترین راه را در رابطه ی رحم قرار داده [است] که محبتی که در رحم ایجاد می‌ شود، لذا در روایات و آیات مختلفی اشاره به این شده که شما چطور فرزندانتان را دوست دارید، پدرتان را دوست دارید، خدا رو این گونه دوست داشته باشید، ﴿أَشَدُّ حُبّٗا لِّلَّهِ﴾[7] باشید نسبت به خدا. یعنی راه را از این جا شروع بکنید هر چقدر انسان در نظام رحم جسمانی اش قوی‌ تر بشود، آمادگی برای محبت الهی و شناخت ولایت ولی الهی و ولایت خدا را بهتر پیدا می‌ کند.

این هم یک تتمه‌ ای را برایتان بگویم، بترسید –این ترسش جا دارد– اگر کسی در روابط خانوادگی و رحم جسمانی موفق نبود، کوتاهی هم از خودش بود –موفق نبود– در خانواده همسر خوبی نبود، در خانواده فرزند خوبی نبود، در خانواده پدر خوبی نبود، در خانواده مادر خوبی نبود، هر کدام از این ها فرقی نمی‌ کند در یک رحم –ارتباطی که–ایجاد می شود، اگر کسی در خانواده و رحم نقشش را درست ایفا نکند، به هیچ وجه در رحم ولایی و ارتباط با ولی خدا امکان ندارد موفق بشود؛ راه بسته است. چرا؟ چرا راه بسته است؟ علتش این است که اگر بخواهیم تشبیه بکنیم، تشبیهش مبدئش روایی است. رحم جسمی انسان که خانواده است مثل یک وزنه [است] مثال بزنیم وزنه ی صد کیلویی است که اگر کسی نتوانست وزنه ی صد کیلویی را بزند –رحم ولایت یک وزنه ی مثلاً پانصد کیلویی است– می تواند وزنه ی پانصد کیلویی را بزند؟ امکان ندارد اصلا، قدرتش بر این نیست. اما اگر کسی این وزنه ی صد کیلویی را زد، برایش ممکن است راه باز بشود برای زدن وزنه پانصد کیلویی –ممکن است راه باز بشود– درست است؟

پس راه تحقق رحم ولایی و ارتباط با اهل بیت علیه السلام، نزدیک ترین راهش و راهی که در روایت می فرمایند که شبیه به آن است -اقتضا ایجاد می کند- زدن به اصطلاح وزنه ی محبت نسبت به رحم جسمانی است. یعنی اگر دلتان می خواهد محبتتان نسبت به امام حسین علیه السلام، امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، که امشب شب جمعه، شب رحمت، شب توقعی که صبحش امام ظهور بکنند و غیبت برطرف بشود و لذا حال تذکرمان باید بیشتر باشد، اگر دوست داریم که رابطمان با امام زمان قوی تر بشود چه کار باید بکنیم؟ اگر رابطه مان با خانواده، اگر فرزندیم با پدر و مادر و خواهر و برادر و اطرافیان، اگر پدر هستیم با همسر و فرزند و باقی افراد، اگر مادریم همینطور. هر کدام نقشی که داریم، اگر خوب است رابطمان خوب‌ تر کنیم، مگر خوب‌ تر کردن حد و اندازه دارد، مگر انسان به یک حدی می‌ رسد که بگوییم از اینجا به بعد دیگر محبت به پدر و مادر و خواهر و برادر و همسر و فرزندان بس است دیگر، نه.

اگر به امر الهی شما هر چقدر – به امر الهی– محبت کنید به اطرافیانتان به امر الهی، چون امر الهی اثرش این است که به انسان اگر یک امر دیگری عارض شد که آن امر الهی بود، می‌ بیند که آنجا هم حال او همین است که می‌ خواهد اطاعت امر کند. اگر به امر الهی انسان اطاعت امر کرد، اینجا در حقیقت محبتش را بیشتر کرد، کسی که دنبال امام زمان است می‌ خواهد بچشد رابطه با حضرت را، از همین امشب رابطه اش را با رحمش و ارحامش نزدیک و نزدیک‌تر [کند] هر چه که نزدیکتر است، بیشتر [تاثیر دارد] و هر چه دورتر هم می شود خوب است، تاثیر دارد؛ حتی در روایت دارد که خیلی جالب است یک کسی آمده بود نزد حضرت، عرض کرد [که] خلاصه من مثلاً به فلان مشکل مبتلا هستم یا مثلاً سختی روزی برایم هست، حضرت فرمود اگر مادر داری، به مادرت [رسیدگی کن] ، گفت ندارم؛ گفت به خاله ات [رسیدگی کن] –ببین خاله چون خواهر می شود برای مادر دیگر، درست است؟ درست است؟ خواهر می شود دیگر، نزدیک است– یک کسی آمد گفت من پدر و مادرم از دنیا رفته اند، من مثلاً می‌ خواهم جبران کنم، گفت اگر پدر و مادر نداری به فرزندت [رسیدگی کن].

یعنی اثر وجودی پدر و مادر در فرزندت هم [هست] –این ها خیلی زیباست ها– یعنی آن اثر وجودی [در فرزند هم هست]. این ها اگر روابطش را بعداً بشود باز کرد، معلوم می شود خدا چقدر راه را برای رسیدن به خودش در دسترس ما قرار داده [است]. ما دنبال این هستیم که سلوک به سوی خدا و رسیدن به خدا را از یک جایی که تا به حال نشنیده ایم و ندیده ایم و در دسترسمان نیست [پیدا کنیم]. بگویند برو بالای کوه قاف آن جا مثلاً یک چیزی مثلاً یک گیاهی را پیدا کن و بخور تا سالک الی الله بشوی. می گوید نه، کوه قاف، پدر و مادر و همسر و فرزندانت هستند. کوه قاف و پیدا کردن آن گیاهی که اکسیر اعظم است و سرعت وصول ایجاد می‌ کند، اطرافیان نزدیکت هستند –این جا به همین نزدیکی– که همین الآن می توانی حرکتت را آغاز کنی –از همین الان می‌ توانی– در دلت تغییر بده نگاهت را نسبت به آن ها –این که دیگر کاری ندارد، تکان هم نمی‌ خواهد بخورد آدم– (اطرافیانت) تغییر بده. اگر محبتی بودی، محبتی‌ تر شو؛ اگر بد بوده، محبتی شو.

اگر این نگاه در وجود ما ایجاد بشود، این رحم انسان را به رحم بالاتر می‌ رساند. تا می گوییم رحم ولایی وقتی رابطه ی انسان با ولی الهی به صورت رحم شد یعنی تمام شالوده ی این رابطه بر اساس محبت است. رحم از رحمت و رحمان و محبت است. اگر می‌ خواهیم مانع رابطه ی ما با امام برداشته شود گاهی سینه زنی زیاد کرده ایم، گاهی اشک زیاد ریخته ایم سوز زیاد داشته ایم اما احساس می‌ کنیم اثری از آن ها در وجودمان دیده نمی‌ شود چون مانع در سر راه است و آن مانع این‌ ها را به بند می‌ کشد، نمی‌ گذارد آثارش ظهور پیدا بکند، تا آن مانع برداشته نشود، اثر این ها آشکار نمی‌ شود، این ها از بین نرفته، هست اما ظاهر نمی‌ شود اثرش. اثرش برای این است که من در روابطم با اطرافیانم سببی و نسبی ،روابط را رعایت نکرده ام. اگر این رعایت شود آن وقت متفاوت می شود.

اجازه دهید من یک روایت برایتان بخوانم. در این روایت شریف می فرماید که عن محمد بن فضل قال سمعت العبد الصالح یقول –عبد الصالح معمولا به امام کاظم علیه السلام اطلاق می شود که آن زمان گاهی نمی شده که اسم ببرند، با این عنوان عبد صالح بیان می کردند– ﴿وَٱلَّذِينَ يَصِلُونَ مَآ أَمَرَ ٱللَّهُ بِهِۦٓ أَن يُوصَلَ﴾[8]، در قرآن آمده این آیه که مومنین از صفاتشان این است که اهل صله ی رحم هستند، با آن کسانی که باید صله بکنند، با ارحام یصلون ما امر الله به ان یوصل، آن هایی که خدا امر کرده به وصلشان و صله ی با آن ها، ارتباط با آن ها. سوال می کند آن شخص، می گوید اینکه خدا آنقدر اهمیت داده که باید آن که امر کرده خدا آیا هی رحم آل محمد صلی علیه و آله و سلم، این در حقیقت رحم آل محمد است که معلقة بالعرش، که او به عرش الهی در حقیقت متعلق است و به آن جا متصل است این رحم که می فرماید این آیه این رحم را شامل می شود. یقول اللهم صل من وصلنی و اقطع من قطعنی[9]، زبان این رحم این است –زبان این رحم– خدایا هر کس با من مواصله و وصلت و ارتباط داشت، تو هم با او ارتباط داشته باش. هر کس با من ارتباط نداشت، تو هم قطع کن. قطع خدا یعنی قطع تمام اسماء الهی، اگر تمام اسماء الهی از انسان قطع بکند چه می شود؟ انسان هیچ حافظی در برابر عذاب الهی نخواهد داشت، هیچ حافظی، هیچ حافظی. هیچ اسم الهی به کمک انسان نمی آید، هیچ شفیعی برای انسان نیست، هیچ ناصری لا ناصر و لا حمیم، نه دوستی و نه نصرت کننده ای برای انسان نخواهد بود. می گوید زبان این رحم این است.

در روایت بعدی – که من اول می‌ خواستم این را بخوانم- این است که از امام صادق علیه السلام سوال شد که –عمر بن مریم سوال کرده – عن قول الله الذین یصلون ما امر الله ان یوصل، که در روایت قبلی هم بود، آیا این رحم عادی را هم شامل می شود؟ سوال کرده از حضرت که آیا رحم های عادی هم [شامل می شود] و امر الهی بر این هم هست؟ حضرت می‌فرمایند: من ذلک صلة الرحم، همین رحم عادی هم هست اما و غایة تاویلها، اما اوج آن کجاست؟ از اینجا شروع می شود، به کجا می رسد؟ و غایة تاویلها صلتک ایانا[10]، یعنی تو از اینجایی که رحم عادی است، شروع می‌ کنی، غایت و نهایت و اوجش آنجایی است که به ما می‌ رسی؛ پس ما هم رحم تو هستیم –حضرت می‌ فرماید– ما هم رحم تو هستیم. اما از کجا باید به این رحم برسی؟ آغاز کن از رحم جسمانی که اطرافیانت هستند تا… . می شود پس کسی اظهار ولایتی بودن بکند ولی به خانه که می‌ رسد اخم هایش در هم باشد، به خانه که می‌ رسد شاد نکند دیگران را، کاری نداشته باشد به دیگران می شود؟ راه ندارد.

یعنی نترسیم بگوییم، آن کسی که این گونه است، آن رفتارش ادا است، ادا درآورده است، خیلی جرئت می خواهد این طور صحبت کردن. کسی که در مجلس امام حسین علیه السلام اینطور حالش منقلب باشد، اما به خانه که می‌ رسد اهل ارتباط صحیح و ادای حقوق صحیح و محبت نباشد بلکه گاهی اخم هایش هم در هم باشد، اگر اصلاح نکند خودش را اداست، ادا و اطوار است. بدترین چیزی که در محضر امام انسان می‌ تواند داشته باشه چیست؟ ادا در آوردن است.

یک کسی آمد خدمت امیرالمومنین علیه السلام عرض کرد آقا جان من شما را دوست دارم، حضرت سرش را انداخت پایین مدتی، سرش را بلند و گفت: صدقت، راست می گویی برای او هورا کشیدن حالا به قول امروز ما، کف زدند، حالا کف نزدند ما می گوییم کف زدند، هورا کشیدن گفتند خوش به حالت. یک کسی نشسته بود از خوارج کنار یکی از یاران در همان مسجد کار مهمی نیست که شما آن قدر خوشحال شدید که چه چیزی ایجاد شد، خوش به حال این [شخص]، الآن من می روم و من هم می گویم دوستت دارم و او هم می گوید بله درست می گویی. فکر کردند امام معصوم هم مثل باقی افراد است که تعارف داشته باشد که آدم بتواند در آن حیله بکند و بعد بگوید من تو را دوست دارم نه راه ندارد.

آمد نزد حضرت –این گفت نرو– کنار حضرت نشست، گفت: یا علی أنا احبک، خیلی دوستت دارم. حضرت سرش را پایین انداخت و بعد سرش را بلند کرد، گفت: کذبت[11]، دروغ می گویی، اسم کسانی که ما را دوست دارند، جان کسانی که ما را دوست دارند، ما می‌ شناسیم تو جزء آنها نیستی –اسمت [جزء آن ها نیست]– شروع کرد گریه کردن، گریه، گریه، یاعلی دستت را بده بیعت کنم، من دارم اظهار می کنم با تمام وجود دوستت دارم؛ حضرت گفت: دروغ می گویی، نه فقط دوستم نداری بلکه در جنگی مقابل من هم می‌ ایستی‌. دیگر این [شخص] خیلی تندتر شد، مدام اصرار کرد، رسوا شد، خودش می خواست دیگر آبرویش را ببرد. دوباره اصرار کرد، حضرت فرمود: نه فقط مقابل من می ایستی بلکه مقابل من، کشته هم می شوی، پرچم دار هم هستی در آن لشکر مقابل حواسمان باشد.

خدا رحمت کند حضرت آیت الله بهاءالدینی را ایشان نماز می خواندند، خب خیلی حالش، حال خاصی بود، نمازشان که تمام شد یک نفر آمد از جلسه برود بیرون، همان طور که ایشان نشسته بود – یک پایش را روی پای دیگرش انداخته بود– بعضی فکر می‌ کنند نماز خودشان معراجی است –همین یک کلمه– خب حسینیه هم کوچک بود، شنید آن شخص –خروجی در هم مقابل همین جایی بود که امام می ایستاد نزدیک این جا بود– طرف برگشت، برگشت و نشست، بعد صحبت کرد، گفت: آقا من می خواستم اقتدا کنم به شما دیدم شما یک مقدار حواست به اینطرف و آنطرف هم هست لذا فرادا خواندم –آقای بهاءالدینی این را هم فهمیده بود- که بعضی فکر می کنند نماز خودشان معراجی است، یعنی حتی نیت او را هم فهمیده بود که وقتی داشت می رفت بیرون. این را دارم عرض می کنم که مقابل امام نمی شود حیله کرد، بعد بگوییم این ها عبادت [است] نه راه ندارد. حواسمان باشد اگر می خواهیم صادق باشیم راه صداقت را به ما نشان داده اند، می گوید اگر تو می خواهی ادا نباشد، اطوار نباشد، حق باشد، درست باشد، حیله نباشد، باید روابطت در خانه، کاملا مطابق آن امر باشد؛ اگر آنجا درست انجام دادی، آمدی اینجا هم درست انجام می دهی، اینجا قبول می شود. بله ممکن است کسی در خانه مانعی داشته باشد، نتوانسته باشد، بلد نباشد، می آید در مجلس امام حسین علیه السلام اشک می ریزد، لابه و زاری می کند، یادش می دهند که برو و در خانه این گونه باش. اگر آمد در مجلس امام حسین، دید حالا که دارد به خانه بر می گردد، رفتارش دارد تغییر می کند، این هم خوب است، این هم درست است، این هم در حقیقت جوابش است و معلوم می شود در مقابل حضرت، صادق بوده [است]. معلوم است حضرت امدادش می کند و دارد راه را نشانش می دهد، امام است دیگر، اما اگر آمد اینجا خیلی حالش منقلب، رفت در خانه دید نه کاری با آن ها ندارد، این غلط [است]، این معلوم می شود که چه است؟ باید حواسش را جمع کند که از دست ندهد.

این یک روایتی بود که خدمتتان عرض کردم. یک روایت دیگر هم هست این را هم [عرض کنم]. در روایت دیگری می فرماید که عمر بن یزید قلت لابی عبدالله علیه السلام الذین –حال نگویید که این ها چرا اسمشان عمر بوده است. عمر در عرب ها یک اسم رایجی بوده است در آن زمان، حتی بعضی از فرزندان امیرالمومنین علیه السلام اسمشان عمر بن علی [بوده است] داشتیم در بعضی اسم ها ذکر شده [است]- می فرماید که سوال کردم از امام صادق علیه السلام راجع به همین آیه،الذین یصلون ما امر الله، همین آیه ی صله ی رحم، حضرت فرمودند: این آیه نازل شده در رحم ما وارتباط با ما؛ و قد یکون فی قرابتک، همین آیه راجع به قرابت و فامیلتان هم هست، یعنی هر دوی آن ها است –این دو باهم- بعد ثم قال فلا تکونن ممن یقول لشیء أو فی شیء واحد[12]، حواست باشد فکر نکنی اگر راجع به این بود، دیگر راجع به آن نمی تواند باشد؛ اگر راجع به آن بود، راجع به این نمی تواند باشد، این ها همه می شود و دریک راستا است و یک واحدند و در مراتب یک حقیقت اند. دقت بکنید مراتب یک حقیقت است. می تواند هم رحم خانوادگی تو را شما بشود و هم رحم ما را شامل بشود.

من نمی دانم دیگر با چه وضوحی بحث خانواده را در هیئت بگوییم که چقدر به هم پیوسته است. اگر می خواهیم خانواده مان ولایی باشد، سعی بکنیم دو کار امکان پذیر انجام بدهیم. یک اینکه هیئت با خانواده برویم، حال ممکن است نشستن ها مردانه و زنانه متفاوت باشد اما سعی کنیم با خانواده هیئت برویم، زودتر قبلمان می کنند چون اساس حرکت امام حسین علیه السلام خانوادگی بوده [است]. آنچه که ممتاز می کند جریان امام حسین علیه السلام را از همه ی درگیری های دیگر این است که از طفل شش ماهه و سه ساله و چند ساله و خلاصه هم باهم –زن و مرد همه باهم- در کاروان بودند. کاروان یک کاروان خانوادگی بوده –خیلی عجیب است این- لذا شرکت در مجالسش هم خانوادگی بروید. سعی بکنید تا آنقدری که مقدور است یک.

دو، سعی بکنید گاهی در خانه روضه ی خانگی بگیرید؛ یعنی امام حسین علیه السلام دعوت کنیم به خانوادمان. آمدن حضرات به خانواده، خانواده را استحکام می دهد و محبت ها را شدت می بخشد. کسی که در خانه روضه می گیرد و بچه هایش خدمت می کنند در خانه برای امام حسین، یقین بدانید که حضرت، جزایش را استحکام خانواده قرار می دهید. لذا بگیرید در خانه، گاه گاهی، سالی یکی دوبار هم شده هیئت خانگی بگیرید. حال لزومی هم ندارد جلسه مفصل باشد، ده تا پانزده تا هم باشند عیب ندارد. همین ده پانزده نفر را بچه ها پذیرایی کنند در خانواده و همه دخیل باشند در سیاه کردن و در پذیرایی کردن و خلاصه همه دخیل باشند، حتی یک کفش جفت کردن، این ها تاثیر دارد. این هم یک نکته که عملیاتی کنیم هیئت و رابطه اش را با خانواده که خانواده را بکشانیم در هیئت و هیئت را بکشیم در خانواده، ارتباط بیشتر ایجاد کنیم که هرچه این ارتباط بیشتر باشد، اثرگذاری [بیشتر است].

من امشب می خواستم راجع به ازدواج بیشتر صحبت بکنم منتها امشب دیگر فرصت نشد که بحث ازدواج را در نظام وجود آثارش را عرض بکنم و کسانی که کوتاهی می کنند یا دیر ازدواج می کنند، اثرش را بگویم ان شاءالله، شب آینده [عرض می کنم]. نگوییم محرم است و ماه عزاست، بحث ازدواج و اینها [مطرح نشود] نه حضرات دنبال اجرای احکام خدا هستند و مقام معظم رهبری هم فرمودند امروز اساس تمام احکام الهی پیچیده شده به اینکه دشمن دنبال این است که نظام خانواده را زمین بزند، لذا باید مقابل این نقشه ی دشمن جهادی ایستاد و لذا محرم بهترین وقتش است . خود آقا فرمودند در هیئات اینها را بگویید. لذا ما اطاعت امر آقا را داریم می کنیم.

خب این شب ها بنا شد یادی از شهدای جنبش های اسلامی در کشورهای دیگر داشته باشیم. دیشب وقت گذشت و دیر به من یادآوری کردند که احمد مهنا از شهدای عراق که نقش عظیمی در نزدیکی بین انقلاب عراق و آن نهضت عراق با نگاه مقام معظم رهبری و نزدیک کردن داشت و دشمن خوب شناخت و در آن شلوغی که در فتنه عراق ایجاد شد دو سه سال پیش، قبل از شهادت سردار سلیمانی –همان سال یکی از جاهایی که دشمن نقشه کشیدند با آن نقش جوکرهایی که در عراق قیام کردند- ریختند در خانه ی ایشان و ایشان را آنجا شهید کردند چون می دانستند چه نقشی دارد. روحش شاد باشد و امشب هم یاد یکی دیگر از شهدای جهان اسلام می کنیم -که آقا هم اشاره به این داشتند- مالکوم ایکس که در ایجاد اعتماد به نفس برای مسلمان ها و باور به اینکه مسلمان ها یک جمعیت قوی هستند، نقش مهمی در دوران خودش داشته است. ان شاءالله روحشان شاد باشد و ان شاءالله خدای سبحان از گناهانشان گذشت بکند و ان شاءاالله خدای سبحان مقاماتشان را بزرگ و بزرگتر قرار بدهد و آینده ی ما را –عاقبت ما را- شهادت در راه خودش قرار بدهد ان شاءالله.

امشب باز با این شعر آغاز کنی:

باز از میخانه دل بویی شنید/ گوشش از مستان هیاهویی شنید.

می رویم در خانه ی بعضی از یاران ابا عبدالله علیه السلام. یک چیزی دیده بودند اینها که جملاتشان در شب عاشورا و شب تاسوعا [غوغا کرده است].

شب عاشورا امام حسین علیه السلام فرمانده لشکری بود به لشکرش مرخصی داد و گفت هر کس که می خواهد برود، برود. شب های نزدیک حمله آماده باش می شود و همه ی مرخصی ها لغو می شود. آماده باش صد در صد می شود و همه باید حاضر باشند هر لحظه ممکن است حمله شروع شود. لحظه ی حمله که مشخص نیست. اما امام حسین علیه السلام، شب حمله که مشخص بود دشمن گفته فردا مرخصی داد. آن وقت خیلی زیباست که، ببینید جملات کسانی که بعد از فرمایش امام صحبت کردند، اولین کسی که صحبت کرد که شکست این سکوت را، حضرت ابوالفضل العباس بود، شکست این سکوت را. خب باشد ان شاءالله برای شب تاسوعا در محضر ابوالفضل العباس علیه السلام باشیم اما بعد که جوّ شکسته شد یکی یکی به مراتب ایمانشان از پیرمردهای لشکر حرف هایی می زدند مقابل امام. عرض کردم مقابل امام نمی شود ادا در آورد، دروغ رسوا است. یک حرف هایی زدند معلوم می شود ایمانشان خیلی عظیم است.

ببینید مثلا یکی از این ها، زهیر است. زهیر این جمله را به حضرت عرض می کند والله لوددت انی قتلت، دوست داشتم که من کشته بشود –عصر تاسوعاست، شب عاشورا که امام مرخصی داده- لوددت انی قتلت، کشته شوم ثم نشرت، دوباره زنده بشوم ثم قتلت، سپس کشته بشوم، حتی اقتل هکذ الف مرّه، هزار بار این گونه کشته شوم، خیلی حرف سنگینی است. مقابل امام می گوید ها. می گوید نه فقط یک بار مقابلت کشته شوم، نه، هزار بار با این سختی من کشته بشوم و انّ الله ، این کشته شدن من هزار بار، یدفع بذلک القتل عن نفسک، یک لحظه کشته شدن تو را به تأخیر بیندازد. نه فقط از نفس امام، این چقدر معرفت پیدا کرده، زهیری که در راه امام شکارش کرده، این اصلا نمی خواست در مجلس امام بیاید، راهش را جدا کرده بود، منزل نشستن و ایستادنش را جدا کرده بود تا با امام مواجه نشود، تعبیر بعضی تاریخ این است که زهیر اصلا عثمانی بوده اما مرد منصفی بوده، تا امام فرستاد دنبالش – بعد از اینکه خانمش آمده- حال ببینید در این چند روز تا کجا رسیده [است].

یاد سحره فرعون افتادم که وقتی اینها می خواستند به نفع فرعون سحر بکنند و موسی را شکست بدهند اما وقتی آن معجزه موسی آمد ﴿أُلۡقِيَ ٱلسَّحَرَةُ سَٰجِدِينَ ١٢٠﴾[13]، به سجده افتادند همه شان و وقتی فرعون گفت می کشم شما را به اشد وجه، دست و پایتان را [به صورت مخالف] قطع می کنم تا با شدت بمیرید گفتند تو فقط بر بدن ما مسلطی. یک ساعته از کجا به کجا رفتند. تو نمی توانی به ما ضرر بزنی. آقا آمدیم در مجلس امامی که این گونه تحول ایجاد می کند. چرا حال ما منقلب نمی شود. چرا ما معرفت مان این گونه نمی شود.

یک کسی را از بیرون جذب کرده و آورده این مقدار سرعت عوض شدن پیدا کرده و دنباله اش می فرماید نه فقط قتل را از نفس تو دور کنم و عن انفس هولاء الفتیان من اهل بیتک، به به؛ چه معرفتی. می گوید هزار بار شهید بشوم تا یک لحظه جوانان تو به شهادت برسند. آنها حفظ بشوند، نه فقط خودت که امامی، تمام وابستگانت برای من اهمیت دارند. عشقش به امام حسین چگونه بوده که می گوید تمام جوانان تو، من این گونه کشته شوم تا آنها دیرتر به شهادت برسند.

خدا می شود این مجلس نظر امام حسین علیه السلام یک جوری شامل حال ما بشود. این معرفت و باور در وجود ما هم ایجاد شود. بشویم یار امام حسین این گونه که هزار بار آماده باشیم شهادت را تا یک لحظه امام بماند، یک لحظه بماند. این یک کلام است. وقتی که به شهادت می رسد امام بالای سرش حاضر می شود و دشمنان او را لعن می کند. دلم نمی آید جمله مسلم بن عوسجه را نگویم. با اینکه وقت گذشته بگذارید این را هم بگویم. چون امشب ممکن است توسل به یاران، انشاء الله ما هم در این سلک خودمان را بتوانیم بهتر پیدا بکنیم.

مسلم بن عوسجه بعد صحبت می کند. می گوید أنحن نخلی عنک، ما برویم؟ کجا برویم؟ ما رهایت کنیم؟ أنحن نخلی عنک. کجا برویم؟ و لما نعتذر الی الله فی اداء حقک. به خدا چه جوابی بدهیم[اگر ] تو را رها کنیم. به خدا چه بگوییم؟ لا والله ، قسم به خدا ما این کار را نخواهیم کرد. أما والله قسم به خدا لوعلمت انی اقتل اگر می دانستم که من کشته می شوم ثم احیی سپس زنده می شود ثم احرق سپس سوزانده می شوم در آتش ثم احیی دوباره زنده می شوم ثم ازری تکه تکه می شوم خاکستر بشوم، یفعل ذلک بی سبعین مرة، هفتاد بار این برای من تکرار شود، این حالت، کشته شدن و سوخته شدن و تکه تکه شدن، به اشدّ وجه شهادت [حاصل ] شود ما فارقتک، ما جدا نمی شویم از تو. حتی القی امامی دونک، تا قبل از تو به شهادت برسیم. فکیف لا افعل ذلک فانما هی قتلة واحدة، چگونه شهید نشویم در راه تو که یک کشتن بیشتر نیست. یک کشته شدن فقط، ثم هی الکرامة التی لا انقضاء لها ابدا[14]، دیگر یک ابدیت کرامت الهی است با کشته شدن در راه تو. می گوید وقتی که مسلم می جنگید نتوانستند او را بکشند دشمن دستور سنگ بارانش را دادند، سنگ بارانش کردند، مسلم به زمین افتاد، در حالی که آخرین رمق هایش بود امام با حبیب بر بالینش حاضر شدند آنجا دارد که حبیب وقتی گفت مسلم من هم به زودی به تو ملحق می شوم اما اگر وصیتی داری به من بکن. آنجا مسلم اشاره کرد، حواست باشد که قبل از امام شهید بشوی.

صلی الله علیک یا اباعبدالله.

[1] . بحار الأنوار ، ج۸۶، ص۳۳۳، بحار الأنوار ، ج۹۹، ص۳۰۵، البلد الأمین ، ج۱، ص۳۵۶، مصباح المتهجد ، ج۲، ص۶۳۰، المزار الکبير ، ج۱، ص۶۱۱، فلاح السائل ، ج۱، ص۴۶، المصباح (للکفعمی) ، ج۱، ص۵۸۶، الوافي ، ج۱۱، ص۴۰۵، مستدرك الوسائل ، ج۷، ص۴۸۳، ، مختصر البصائر ، ج۱، ص۴۶۰، البلد الأمین ، ج۱، ص۱۴۵، المصباح (للکفعمی) ، ج۱، ص۱۴۶، بحار الأنوار ، ج۸۳، ص۳۵۴، إقبال الأعمال ، ج۱، ص۸۵، بحار الأنوار ، ج۹۴، ص۳۴۹، الکافي ، ج۴، ص۱۶۲، تهذيب الأحكام ، ج۳، ص۱۰۲، زاد المعاد ، ج۱، ص۱۳۷، ، البلد الأمین ، ج۱، ص۲۰۳

[2] . [الذاريات: 49]

[3] . تفسير العسکری علیه السلام ، ج۱، ص۳۳۰، المناقب ، ج۳، ص۱۰۵، تفسير الصافي ، ج۱، ص۱۵۰، تفسیر البرهان ، ج۴، ص۳۰۷، بحار الأنوار ، ج۲۳، ص۲۵۹، بحار الأنوار ، ج۶۶، ص۳۴۳، تفسير كنز الدقائق ، ج۲، ص۶۵،، كمال الدين ، ج۱، ص۲۶۱، اثبات الهداة ، ج۲، ص۷۸، بحار الأنوار ، ج۱۶، ص۳۶۴، بحار الأنوار ، ج۲۶، ص۳۴۲، بحار الأنوار ، ج۳۶، ص۲۵۵، عوالم العلوم ، ج۱۵، ص۲۴۴، عوالم العلوم ، ج۱۵، ص۲۸۹، ، المناقب ، ج۳، ص۱۰۵، تفسیر البرهان ، ج۴، ص۳۷۲، بحار الأنوار ، ج۳۶، ص۱۱، ، علل الشرایع ، ج۱، ص۱۲۷، عيون الأخبار ، ج۲، ص۸۵، تفسير نور الثقلين ، ج۴، ص۲۳۸، تفسير كنز الدقائق ، ج۱۰، ص۳۲۱، ، الإنصاف ، ج۱، ص۲۰۰، معاني الأخبار ، ج۱، ص۵۲، تفسير الصافي ، ج۴، ص۱۶۵، بحار الأنوار ، ج۱۶، ص۹۵، ، مائة منقبة ، ج۱، ص۴۶، روضة الواعظین ، ج۲، ص۳۲۲، متشابه القرآن و مختلفه ، ج۱، ص۲۲۹، سعد السعود ، ج۱، ص۲۷۵، الصراط المستقيم ، ج۱، ص۲۴۲، تأويل الآيات ، ج۱، ص۱۳۵، الوافي ، ج۱۰، ص۳۶۳، تفسير الصافي ، ج۴، ص۱۶۵، تفسير الصافي ، ج۵، ص۵۲، تفسیر البرهان ، ج۴، ص۳۷۲، تفسير نور الثقلين ، ج۴، ص۲۳۷، ، تفسیر البرهان ، ج۲، ص۷۷، مجموعة نفیسة ، ج۱، ص۱۷۴

[4]. در کتب حدیثی یافت نشد. سایر کتب: اللمعة البيضاء، التبريزي الأنصاري، ج1، ص129.شرح كلمات أمير المؤمنين، عبد الوهاب، ج1، ص15.

[5] . معاني الأخبار ، ج۱، ص۳۰۲، بحار الأنوار ، ج۲۳، ص۲۶۵، بحار الأنوار ، ج۷۱، ص۹۵،

[6] . اين روايت در جوامع روائى يافت نشد، در كتب عرفا آمده است. الحكمة المتعالية في الأسفار العقلية الأربعة، الملا صدرا، ج1، ص159.

[7] . [البقرة: 165]

[8] . [الرعد: 21]

[10] . تفسیر العیاشی ، ج۲، ص۲۰۸، تفسیر البرهان ، ج۳، ص۲۴۷، بحار الأنوار ، ج۲۳، ص۲۶۸، بحار الأنوار ، ج۷۱، ص۹۸، مستدرك الوسائل ، ج۱۵، ص۲۳۶

[11] . بصائر الدرجات ، ج۱، ص۳۹۰، الإختصاص ، ج۱، ص۳۱۰، مدینة معاجز الأئمة علیهم السلام ، ج۲، ص۱۹۵، بحار الأنوار ، ج۲۶، ص۱۳۰،، بصائر الدرجات ، ج۱، ص۸۷، بحار الأنوار ، ج۲۶، ص۱۱۸، بصائر الدرجات ، ج۱، ص۳۹۱، بحار الأنوار ، ج۴۱، ص۲۹۴، الإختصاص ، ج۱، ص۳۱۲، مدینة معاجز الأئمة علیهم السلام ، ج۲، ص۱۹۸، بحار الأنوار ، ج۳۴، ص۲۵۷

[12] . الکافي ، ج۲، ص۱۵۶، الوافي ، ج۵، ص۵۰۵، تفسیر البرهان ، ج۳، ص۲۴۶، بحار الأنوار ، ج۷۱، ص۱۳۰، تفسير نور الثقلين ، ج۲، ص۴۹۴، تفسير كنز الدقائق ، ج۶، ص۴۳۴

[13] . [الأعراف: 120] ، [الشعراء: 46]

[14] . وقعة الطف ، ج۱، ص۱۹۸، إعلام الوری ، ج۱، ص۴۵۵، روضة الواعظین ، ج۱، ص۱۷۱، الإرشاد ، ج۲، ص۹۱، عوالم العلوم ، ج۱۷، ص۲۴۲، اللهوف ، ج۱، ص۸۵